آیا از اثر halo و تاثیر آن بر زندگی خود اطلاع دارید؟ این اثر روی روابط شما در زندگی کاری، شخصی، تحصیلی و غیره بسیار تاثیرگذار است و طرز تفکر شما را بر اساس ویژگیهای ظاهری تمامی افرادی که حتی بهخوبی آنها را نمیشناسید، نشانمیدهد. درواقع اثر هاله نوعی خطای شناختی است که با تاثیر از ویژگیهای ظاهری انسان یا هر موجود دیگر، کل آن را قضاوت میکند. برای اینکه با halo effect و تاثیرات آن روی زندگی خود آشنا شوید، تا ادامه این مقاله همراه ما باشید.
تاریخچه پیدایش نظریه اثر halo و تاثیر آن بر زندگی
این نظریه اولین بار توسط یک روانشناس آمریکایی به نام ادوارد آل. ثورندایک در سال 1920 عنوان شد. اثر هاله از طریق مشاهده عملکرد افسران نظامی در طول آزمایشهای «رتبهبندی» سربازان مطرح شد. در واقع ثورندایک از افسران ارتش خواست که بدون ارتباط با سربازان و حتی شناخت آنان، تنها از طریق ویژگیهای ظاهری و شخصیتی، سربازان را بر اساس توانایی رهبری و هوش، رتبه بندی کنند. نتیجه این مشاهدات چنین بود که افسران، سربازان را براساس ویژگیهای ظاهری و فیزیکی آنان در دستههای متفاوت قرار دادهبودند. بهعنوان نمونه: افراد قد بلند و تنومند در دسته سربازان باهوشتر و بهتر از سایرین قرار داشتند. بر اساس این مشاهدات، ثورندایک متوجه شد که مشخصات فیزیکی و ظاهری در تعیین برداشت ما از شخصیت کلی افراد بسیار تاثیرگذار است.
نظریه اثر هاله (Halo effect)
بر اساس این نظریه، شخصیت افراد بر اساس ویژگیهای ظاهری نامرتبط قضاوت میشود. در واقع طبق این نظریه، کل شخصیت یا ویژگیهای رفتاری هر فرد تحتتاثیر ظاهر او قرار میگیرد. اثر halo و تاثیر آن بر زندگی میتواند منجر به درک نادرست مثبت و منفی دیگران از ما شود. در واقع اگر ظاهر خوبی نداشتهباشید، این امر سبب میشود که تواناییهای شما نادیدهگرفتهشوند. این نظریه در برخی از مواقع پیامدهای منفی بسیاری روی تواناییها و حتی زندگی شما خواهد گذاشت. از این طریق عقیده و نظر اولیه دیگران در مورد شخصیت شما شکل میگیرد. از آنجایی که اولین برداشت در مورد مهارتها و تواناییهای شما ممکن است منفی یا مثبت باشد، تبعات این اثر در زندگی بهخصوص در زمینه کاری بسیار تاثیرگذار است. بهعنوان نمونه رئیس شرکت از شما میخواهد که در مورد توانایی رهبری همکار خود که آن را بهطور کامل نمیشناسید، نظر دهید. در صورتی که آن فرد از نظر ظاهری جذاب و قد بلند باشد، بهطور ناخودآگاه ممکن است او را برای رهبری پروژه شرکت تایید کنید. زیرا ظاهر خوب آن فرد روی افکار مثبت شما از او تاثیرگذار است. در واقع برداشت اولیه شما از آن فرد تحت اصطلاح روانشناسی اثر halo و تاثیر آن بر زندگی قرار دارد. این اثر خطای روانشناختی است که موجب استدلال اشتباه مثبت یا منفی شما در مورد یک فرد یا موقعیتهای متفاوت دیگر میشود. بهعبارتی دیگر ویژگیهای منفی و مثبت ظاهری درک شده از یک فرد توسط شما موجب ایجاد هالهای از تصورات کلی در مورد او خواهد شد.
تاثیر اثر هاله روی جذابیت ظاهری ما در نظر دیگران
از آنجایی که اثر هاله همان برداشت اولیه افراد در مورد ظاهر و خصوصیات فیزیکی شما است، به همین دلیل هر چقدر ظاهری جذابتر و بهتر داشتهباشید، به همان اندازه واکنشهای مثبت در مورد شخصیت کلی شما شکل میگیرد. در واقع جذابیت ظاهری روی طرز تفکر ناآگاهانه افراد از شما تاثیر میگذارد. بهعنوان نمونه حتماً در مورد عشق در نگاه اول شنیدهاید. این تفکر اغراقآمیز نشاندهنده تاثیر مثبت اثر هاله روی جذابیت ظاهری شما است که سبب میشود دیگران در نگاه اول تصور کنند ویژگیهای شخصیتی مثبت بسیاری دارید. بهعنوان مثال باهوش، سختکوش، بامزه و خوشاخلاق هستید. این مثال اثر halo و تاثیر آن بر زندگی را بهخوبی نشانمیدهد.
تاثیر Halo effect روی موقعیتهای کاری
یکی دیگر از تاثیرات اثر هاله در زندگی مربوط به موقعیتهای کاری است. این اثر بهطور متداول در محیطهای کاری اعمال میشود. بهعنوان نمونه شاید شنیده باشید که ظاهر نشان دهنده شخصیت شما است. به همین دلیل زمانی که برای اولین بار به محیط کار وارد میشوید، تیپ ظاهری شما در شکلگیری تصور اولیه در مورد شخصیت شما تاثیرگذار است.
اگر لباس رسمی بپوشید شاید این تصور اولیه در ذهن همکاران یا رئیس شما شکل بگیرد که منظم و منطبق هستید و اخلاق کاری خوبی دارید. به همان اندازه اگر لباس شما رسمی نباشد، این ذهنیت ایجاد میشود که فردی شلخته و فاقد اخلاق کاری هستید. در واقع افراد بر اساس ویژگیهای ظاهری در مورد شخصیت شما قضاوت میکنند که در صورت قضاوت نادرست افراد ممکن است در کار خود موفق نباشد. این اثر روی سطح تحصیلات نیز تاثیرگذار است. مطالعه صورت گرفته روی اثر halo و تاثیر آن بر زندگی نشانمیدهد که دانشجویان با اساتید قد بلندتر و خوشپوشتر ارتباط مثبتتری نسبت به سایر اساتید برقرار کردهاند.
تاثیرگذاری نظریه halo در محیط مدرسه
مفاهیم اثر هاله روی آشنایی دانش آموزان با یکدیگر یا معلمان نیز دامن میزند. این اثر ممکن است حتی هویت افراد را نیز تحتتاثیر قرار دهد. بر اساس شواهد موجود، جذابیتهای ظاهری درک شده، ممکن است نمرات بالاتری را برای دانش آموزان بههمراه داشتهباشد. نتیجه یکی از این مطالعات نشانمیدهد که معلمان نمرات بالاتری را به انشاهای دانشآموزان کلاس پنجم با نامهای رایجتر و پرطرفدار دادهاند. در مقابل نمره دانشآموزانی با نامهای قدیمیتر و کمیابتر کمتر گزارش شد. این گزارش نشانمیدهد که اثر هاله چگونه زندگی افراد را تحتتاثیر قرار میدهد.
بازاریابی با استفاده از اثر halo و تاثیر آن بر زندگی
بازاریابان از طریق ترفندهای متنوع شما را مجاب به خرید و استفاده از محصولات خود میکنند. در واقع اثر Halo در بازاریابی بهشدت تاثیرگذار است. بهعنوان نمونه اگر بهسمت خرید یک برند یا یک نوع محصول کشیده میشوید، بهاحتمالزیاد تحت اثر هاله قرار دارید.
در برخی از مواقع سلبریتی مورد علاقه شما با تبلیغ یک محصول موجب جذب شما به خرید آن میشود. در این صورت بدون هیچگونه فکری در مورد ویژگیهای آن فرآورده و تنها بهدلیل احساسات مثبتی که با دیدن آن فرد مشهور در شما ایجاد شدهاست، محصول مورد نظر را مناسب میدانید. همچنین برخی از کلمات مانند «محصولات ارگانیک» نیز تاثیر به سزایی در فروش بالا و جذب شما بهسمت آن محصول دارند.
اثر هاله و تاثیر آن در پزشکی
متاسفانه، اثر halo و تاثیر آن بر زندگی در زمینه پزشکی نیز مشهود است. بهعنوان نمونه پزشکان ممکن است بر اساس ظاهر بیمار و بدون دریافت هیچگونه آزمایشی در مورد بیماری و سلامت آنان قضاوت کنند. بهطور مثال تصور کنند که افراد خندان بسیار شاد هستند و دردی ندارند یا فردی که لاغر است را بهاشتباه سالم بدانند. البته این در مورد تمامی پزشکان صدق نمیکند. در واقع برخی از مطالعات نشانمیدهد که جذابیت ظاهری سرکوب کننده تشخیص دقیق سلامتی توسط پزشکان است.
چگونگی تشخیص و غلبه بر اثر halo و تاثیر آن بر زندگی
از آنجایی که این اثر بهطور گسترده بسیاری از فعالیتهای افراد را تحتتاثیر قرار میدهد و موجب نظر نادرست مثبت و منفی دیگران در مورد شخصیت آنان میشود، به همین دلیل تشخیص واقعیت از غیر آن را دشوار میکند. برای غلبه بر تاثیر اثر هاله و قضاوت نادرست در مورد شخصیت افراد، کافی است که تفکر درست و عینی تری در مورد افراد داشته باشیم و در خصوص کاهش این نظرات ذهنی تلاش کنیم. از آنجایی که این اثر مربوط به برداشتهای اولیه از ظاهر فرد در مورد شخصیت او است، بنابراین بهترین راه برای جلوگیری از قضاوت نادرست در مورد افراد، کند کردن سرعت تفکر است. بهعنوان نمونه اگر رئیس شما در مورد توانایی رهبری همکارتان از شما سوال کرد، در همان لحظه و با عجله جواب او را ندهید و از او برای رسیدگی به این قضیه زمان بخواهید. در این صورت بدون در نظر گرفتن جنبههای ظاهری همکار خود بهراحتی و بدون هیچگونه پیش داروی اولیه، بهترین تصمیم را خواهید گرفت.
حتی زمان کافی برای صحبت با همکار خود را نیز خواهد داشت تا با میزان توانایی رهبری و هوش او در این زمینه بیشتر آشنا شوید. با کاهش سرعت تفکر و جمعآوری اطلاعات درست در مورد شخصیت افراد بهراحتی قادر خواهید بود که بر تاثیرات نادرست اثر هاله غلبه کنید.
مقالات دیگر:
- چگونه مغز خود را دوباره سیمکشی کنیم؟
- روانشناسی پشت رویاهای جنسی
- عادتهای خوابی که به سلامت روان آسیب میزند
- تاثیرات مخرب رسانه های اجتماعی بر خانواده ها در درمان
- فضاهای آبی (blue space) چیست و چه تاثیری بر سلامت روان دارد؟
سوالات متداول
در ادامه با ما همراه باشید که به سوالات متداول شما در مورد اثر halo و تاثیر آن بر زندگی پاسخ دهیم.
اثر halo و تاثیر آن بر زندگی مثبت است یا منفی است؟
تاثیرات این اثر ممکن است مثبت یا منفی باشند. زیرا شما بر اساس ویژگیهای ظاهری و فیزیکی در مورد افراد، اشیا یا موقعیتها نظر میدهید و شناخت واقعی از آن فرد یا شرایط ندارید.
اثر هاله در چه زمینههایی تاثیرگذار است؟
اثر halo و تاثیر آن بر زندگی در زمینههای پزشکی، جذابیت ظاهری، بازاریابی، محیط مدرسه، دانشگاه و موقعیتهای کاری تاثیرگذار است.
چگونه از تبعات منفی اثر هالهای در امان بمانیم؟
برای این کار کافی است که ذهن خود را تقویت و از تفکر سریع در مورد اشخاص یا اشیا اجتناب کنیم. در این صورت تحتتاثیر اثر منفی هاله قرار نخواهیم گرفت.
نقش روانشناس در کاهش اثر halo و تاثیر آن بر زندگی چیست؟
روانشناسان با کلیه ترفندهای ذهن آشنا هستند و راهکار درست برای در امان ماندن از اثر هاله را به شما میآموزند.