موسیقی درمانی
موسیقی درمانی
مرکز مشاوره تخصصی شکرانه به تازگی تصمیم گرفته است از موسیقی در روند خدمات درمانی استفاده کند. طبق تعریف انجمن موسیقی درمانی آمریکا: استفاده از کاربرد موسیقی (در جهت برخی اهداف درمانی، که می‌تواند باعث ایجاد، تقویت و سازماندهی سلامت روحی و جسمی افراد شود) بسیار کمک کننده است. بهتر است در ابتدا کمی بیشتر با موسیقی درمانی، کاربرد موسیقی و تاریخچه آن آشنا شویم در ادامه با شکرانه همراه باشید.
موسیقی درمانی چیست؟ تاریخچه آن به چه زمانی برمی‌گردد؟
موسیقی درمانی به طور کلی روشی به حساب می‌آید که در آن به کمک موسیقی می توان به برخی از اهداف درمانی دست یافت. این روش درمانی می‌تواند به کاهش استفاده از داروهای شیمیایی در برخی از اختلالات روانی، رفتاری و جسمی کمک موثری بکند.
تاریخچه موسیقی درمانی در منابع متفاوت با اختلاف نظرهایی روبه رو است. اما چیزی که نمی‌شود آن را انکار کرد، این است که از ابتدای تاریخ، بشر از موسیقی برای ایجاد حال خوب استفاده می‌کرده است.
در فرهنگ ابتدایی قبایل آفریقایی از موسیقی برای خارج شدن امراض از کالبد بیماران استفاده می‌کردند. رومی‌ها از موسیقی برای درمان بی‌خوابی کمک می‌گرفتند. هندی‌ها موسیقی را شفابخش می‌دانستند. یونانی‌ها نیز برنامه‌های موزیکال را برای تصفیه و پالایش احساسات توصیه می‌کردند. در برخی از منابع اشاره شده است که ارسطو و افلاطون نیز از موسیقی درمانی برای بهبود حال بیماران استفاده می کردند. اما این روش بعد از جنگ جهانی در قرن بیستم به صورت یک حرفه درمانی شناخته شد. نوازندگان برای روحیه از دست رفته جانبازان و کسانی که دچار آسیب های روحی و جسمی شده‌اند ساز می زدند. اولین انجمن موسیقی درمانی در دنیا هم، در سال ۱۹۵۰ در آمریکا تأسیس شد.
تکنیک‌های موجود در موسیقی تراپی
- یادگیری سازهایی مانند پیانو گیتار
- طبل زدن
- نوشتن ترانه
- اصلاح متن آهنگ
- گوش دادن به موسیقی زنده و یا ضبط شده
- حرکت های موزون با هر نوع موسیقی زنده یا ضبط شده
- آواز خواندن
- یادگیری تکنیک های آرامش به کمک موسیقی، مانند ریلکسیشن، آرامش عضلات پیشرونده یا تنفس عمیق (دیافراگمی)
- بحث و بداهه گویی در مورد واکنش عاطفی یا معنای یک آهنگ مورد نظر
آیا موسیقی به عنوان یک روش درمانی اثربخش است؟
طبق تحقیقات انجام شده می توان از موسیقی به عنوان یک روش درمانی مکمل استفاده کرد. موسیقی دارای خاصیت مثبت و لذت بخش است. همچنین به دلیل نیروی ارتباطی که در آن وجود دارد، انگیزه پیوستن به گروه، ارتباط با دیگران، احساس ارزشمندی، ایجاد روابط بین فردی، شکوفایی و کسب انرژی و نیرو کمک می کند.
فواید و کاربرد موسیقی درمانی
موسیقی درمانی می‌تواند در موارد زیر موثر عمل کند:
- افسردگی
- اوتیسم
- اختلال اضطرابی
- بی‌خوابی
- اختلالات شخصیتی
- مشکلات روحی
- بیماری‌های جسمی
- وابستگی به مواد مخدر
- بهبود رفتار اجتماعی
- بهبود مهارت اجتماعی
- یادگیری فعالیت گروهی
- افزایش اعتماد به نفس
- کاهش استرس
- کاهش فشار خون بالا
- کاهش استرس
- پیشگیری از آلزایمر یا کندتر شدن روند بیماری
- کمک به بهبود روند درمان سرطان
- کاهش نگرانی‌ها و دل مشغولی‌ها
- کمک به بهبود صدمات مغزی
- کاهش اعتیاد به گوشی در کودکان بزرگسالان
- افزایش تمرکز
- کاهش اختلالات بیش فعالی و کمبود توجه
- کمک به نابینایان، معلولان ذهنی
- افزایش امیدواری در افرادی که با بیماری‌های مرگبار درگیر هستند.
- کمک به بهبود افرادی که مشکلات گفتاری دارند.
کاربرد موسیقی برای ناشنوایان
موسیقی حتی برای ناشنوایان هم تاثیرات مثبتی به همراه دارد و سالهای گذشته از این رشته در درمان و آموزش ناشنوایان استفاده می‌شد در سال ۱۹۷۶ میچل به چهاررکن اساسی در کاربرد موسیقی برای ناشنوایان اشاره کرد:
- استفاده از ارتعاشات موزیکی
- استفاده از موسیقی و دامنه وسیع فرکانس های آن برای کمک به تشخیص میزان شنوایی و تقویت آن
- استفاده از ضربان ریتمیک موسیقی برای تقویت روابط اجتماعی از طریق حرکت با دیگران
- نظم بخشیدن به مکانیزم گفتار با تقویت زبان
افراد ناشنوا می‌توانند، ارتعاشات موسیقی را از طریق احساس لامسه درک کنند و آن ریتم را تقلید کنند. این روش به افزایش ادراک حسی صدا در آن ها منجر می‌شود. حرکات موزیکال به آنها کمک می‌کند تا فرصت بروز احساسات خود را داشته باشند و با حس اعتماد به نفس بیشتری برای اجتماعی‌تر شدن قدم بردارند.
کاربرد موسیقی برای ناتوانان ذهنی
افراد ناتوان ذهنی که در اصطلاحات قدیم به عقب ماندگان ذهنی معروف بودند، به دلیل تاخیر در رشد، مهارت های حرکتی و روانی پایین تری نسبت به افراد عادی در جامعه دارد. به همین دلیل برای آنها آموزش‌های استثنایی وجود دارد. محققان در دهه ۵۰ دریافتند موسیقی درمانی در کودکان تاخیر رشدی و عقب ماندگان ذهنی، سازگاری اجتماعی، افزایش تمرکز، ثبات عاطفی، انگیزش، کنترل شخصی، تقویت هماهنگی ماهیچه‌ها، افزایش مهارت هماهنگی حرکات، بهبود مهارت‌های شنوایی، کنترل تحریک‌های خارجی و افزایش مهارت های اجتماعی ایجاد می کند.
موسیقی درمانی به درمان اختلالات رفتاری، تقویت هوش و استعداد کودکان کمک شایانی می‌کند
نحوه برگزاری جلسات موسیقی تراپی به چه صورتی است؟
جلسات موسیقی درمانی می‌تواند به صورت فردی و گروهی انجام شود. با توجه به شرایط مراجعان درمانگر تصمیم می‌گیرد که جلسات را به صورت انفرادی و یا همراه با مراجعین دیگر برگزار کند. البته این روزها به دلیل شیوع همه‌گیری ویروس کرونا، جلسات به صورت فردی برگزار می شود. نوع و نحوه انتخاب موسیقی هم با توجه به نیاز و اهداف مراجعین تعیین می‌شود درمانگران سعی می‌کنند اشعار و ملودی یک قطعه موسیقی را متناسب با روحیه و وضعیت روانی درمانجو انتخاب کنند.
یکی از کارهای موثری که در جلسات موسیقی درمانی انجام می‌شود نوشتن آهنگ های اصلی یا اصلاح آهنگ‌های موجود می‌باشد. این کار که یک رویکرد ساختاری برای نوشتن از محسوب می‌شود به شخص کمک می‌کند تا با تغییر برخی از کلمات و یا اضافه کردن ابیات جدید یک آهنگ را با توجه به شرایط خودش تغییر دهد.
برخی از ابزار روش موسیقی درمانی
یکی از شرکتهای معروف دنیا به نام موزیکو که تجارب هنری خلاق را معرفی می‌کند، این سازها را برای استفاده دراین روند درمانی پیشنهاد می کند:
گیتار: ساز گیتار می‌تواند به آرامش بخشی و حفظ کنترل فرد در یک گروه کمک کند.
طبل دستی: استفاده از طبل کوچک و دستی باعث تسهیل در برقراری ارتباط بین درمانگر و مراجعه می شود.
پیانو: هنگام کار با گروه های بزرگتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. پیانو می‌تواند پایدارتر و دارای پیش زمینه باشد. اما در این روند متخصص موسیقی‌درمانی باید مراقب موانع ظاهری فیزیکی بین خود و بیمار باشد حتی در صورت امکان در کنار او بنشیند.
برخی از انواع موسیقی درمانی
تکنیک های فعال: که در آن مراجع با آواز خواندن، سرودن، نواختن و آهنگ سازی جلسه را می‌گذراند.
تکنیک های پذیرش: شامل گوش دادن و پاسخ دادن به موسیقی می‌باشد این روش خود به دو نوع تقسیم می‌شود:
- موسیقی درمانی آرامش بخش: که برای درمان اضطراب افسردگی و اختلالات شناختی استفاده می‌شود.
- موسیقی درمانی تحلیلی: که به عنوان واسطه روان درمانی تحلیلی استفاده می‌شود.
تکنیک های فعال و گیرنده اغلب در مدت درمان با یکدیگر ترکیب شده و از اهداف آن استفاده می شود
محدودیت‌های موزیک تراپی
موسیقی درمانی با تمام نتایج مثبتی که به همراه دارد، نمی‌تواند به تنهایی یک درمان مستقل باشد. در حالیکه این روش به کاهش برخی از علائم بیماری ها کمک می کند ولی باید در کنار روش‌های دیگر درمان مانند دارو درمانی و یا روان درمانی به کار گرفته شود. محدودیت دیگر موسیقی درمانی در این موضوع نمود پیدا می‌کند که همه افراد نمیتوانند از یک موسیقی مشابه استفاده کنند با اینکه امکان استفاده از هر نوع موسیقی در موسیقی درمانی وجود دارد.
سخن آخر
موسیقی درمانی در روانشناسی و درمان اختلالات برای بسیاری از افراد مفید واقع شده است. موسیقی با ماهیت متنوعی که دارد در درمان نگرانی های جسمی و روانی به کار گرفته می‌شود. در برخی از زمینه‌ها روش موسیقی درمانی توانسته است به افراد کمکی بکند که سایر درمان‌های دیگر تاثیر کمتری داشته‌اند. یکی از مزایای مهم این روش این است که شکلی غیر مستقیم در درمان دارد و با ظاهر سنتی‌تر درمان، ظاهر نمی‌شود.
