سلامت روان تنها به معنی نبود اختلال روانی نمی‌باشد بلکه به رفاه شناختی، رفتاری، عاطفی نیز اشاره دارد. در واقع هر چیزی که در محدوده روان قرار می‌گیرد، نحوه تفکر، احساس و رفتار انسان می‌تواند زیر مجموعه سلامت روان باشد. سلامت روان تأثیر مستقیمی بر زندگی روزمره، روابط و حتی سلامت جسمانی افراد می‌گذارند. عوامل متعددی از جمله محیط، ارتباطات بین فردی، عوامل فیزیکی و .. می‌توانند در اختلال سلامت روان نقش بسزایی داشته باشد. مراقبت کردن از سلامت روان یک وظیفه مهم برای هر فردی محسوب می‌شود که به واسطه آن بتواند از زندگی لذت ببرند. شرایطی مانند استرس، افسردگی، اضطراب بر سلامت روان اثر منفی می‌گذارند.
سازمان بهداشت جهانی سلامت روان را اینگونه تعریف می‌کند: سلامت روان حالتی از رفاه است که در آن فرد به توانایی های خود پی می‌برد، می‌تواند با استرس های معمول زندگی کند و به نحو موثری کار کند تا برای جامعه خود سودمند باشد. همچنین تاکید می‌کند مفهوم سلامت روان بیشتر از فقدان اختلالات یا ناتوانی های روانی است. اوج سلامت روان مراقبت از سلامتی و شادی مداوم است.
پنج بعد سلامت روان
- خود پردازی روابط
- مثبت با دیگران
- خود مختاری
- تسلط بر محیط
- مقصود در زندگی
کسانی که سطح بالایی از این پنج ویژگی را دارند از سلامت روان بیشتری برخوردارند:
- از نگرش مثبت به خود برخوردارند، جنبه های متعدد خود را از جمله ویژگی های خوب و بد خودشان را می پذیرند، و در مورد گذشته احساس خوبی دارند.
- روابط گرم رضایت بخش و مطمئنی با دیگران دارند. به رفاه دیگران اهمیت میدهند. از هم دلی عمیق محبت و صمیمیت برخوردارند و مصالحه در روابط انسانی را درک می کنند
- خود مختار و مستقل هستند در برابر فشار های اجتماعی برای فکر کردن و عمل کردن به شیوه ی خاص مقاومت می کنند و رفتارشان را از درون تنظیم می کنند و با معیار های شخصی خودشان را ارزیابی می کنند.
- در رابطه با اداره کردن محیط احساس تسلط و شایستگی می کنند مجموعه ی پیچیده ای از فعالیت ها ی بیرونی را کنترل می کنند. از فرصت های موجود در محیط استفاده موثر می کنند. می توانند موقعیت هایی را انتخاب کنند یا به وجود آورند که با نیاز ها و یا ارزشهای شخص مناسب باشد.
- افرادی که از سلامت روان برخوردارند در زندگی شان هدف دارند. احساس می کنند زندگی حال و گذشته معنی دارد. برای زندگی کردن برنامه و هدف هایی دارند. احساس می کنند جریان رشد ادامه دارد. خود را رشد کننده و گسترش یابنده می بیند. به روی تجربیات جدید گشوده هستند. به صورتی تغییر می کنند که بیانگر خود آگاهی و اثر بخشی بیشتر است.
اشتباهاتی که به سلامت روان اسیب می زند:
۱ خودتان و دیگران را سرزنش می کنید.
۲ به کاری که دوست ندارید ادامه می دهید.
۳ وقتتان را تلف می کنید.
۴ از خودتان مراقبت نمی کنید.
۵ از همه چیز شکایت می کنید.
۶ با پشیمانی و افسوس زندگی می کنید.
۷ شریک نادرستی برای زندگی تان انتخاب می کنید.
۸ خودتان را با دیگران مقایسه می کنید.
۹ فکر می کنید پول برایتان خوشبختی می آورد.
۱۰ شکر گذار و قدر شناس نیستید.
۱۱ در روابط اشتباه می مانید.
۱۲ بدبین و منفی گرا هستید.
۱۳ با دروغ زندگی می کنید.
۱۴در مورد همه چیز نگرانید.
عوامل پر ریسک بر سلامت روانی
فشار اجتماعی و اقتصادی
فشار اجتماعی و اقتصادی از جمله عوامل پر ریسک برای شرایط سلامت روان محسوب می شوند. داشتن امکانات مالی محدود و تعلق داشتن ب به یک قوم خاص ممکن است احتمال به خطر افتادن سلامت روان را افزایش دهد. یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ روی ۹۰۳ خانوادهدر ایران انجام شد که چندین علت اجتماعی و اقتصادی مثل فقر و زندگی در حومه یک شهر مورد بررسی قرار گرفت. در آخر مشخص شد این عوامل تاثیر بسزایی بر روی سلامت روان دارند. عوامل سبب ساز اختلالات سلامت روان عبارت اند از:
- اشتغال
- تحصیلات
- مسکن
- سطح مشارکت اجتماعی افراد
- طبقه اقتصادی و اجتماعی
- جنسیت
- سن
- قومیت
عوامل بیولوژیکی
سابقه خانوادگی ژنتیکی می‌تواند احتمال بروز بیماری‌های روانی را افزایش دهد و برخی از ژن ها می‌تواند فرد را در معرض خطر بیشتری قرار دارد. البته بسیاری از افرادی که سابقه خانوادگی ندارند هم می‌توانند به بیماری روانی دچار شوند یا در مقابل اگر فردی ژن مرتبط با اختلالات روانی را داشت تضمینی برای بروز یک اختلال نمی باشد.
سخن آخر:
پس سلامت روانی تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار می‌گیرد که در متن بالا به آن اشاره شد و داشتن سلامت روانی تنها به معنی نبود یک اختلال روانی نمی‌باشد. همه ما باید برای داشتن سلامت روان تلاش کنیم که بتوانیم از زندگی خود لذت بیشتری برده و در آرامش زندگی کنیم. سختی ها و مشکلات زندگی برای همه پیش می‌آید. ما باید مهارت رویارویی با آنها را یاد بگیریم به همین دلیل بهترین کار این است که با یک مشاوره روانشناسی صحبت کنیم تا این مهارت ها را کسب کنیم.
مطالب مرتبط:
