فوبیا چیست؟
فوبیا یا هراس، نوعی واکنش ترس شدید، بیمارگونه و غیرمنطقی است. اگر دچار فوبیا باشید، موقع روبه‌روشدن با منبع ترس خود، دچار احساس هراس شدیدی می‌شوید.
این احساس ممکن است در ارتباط با برخی مکان‌ها، موقعیت‌ها، اشیا و جانوران به وجود بیاید. برخلاف اختلال اضطراب فراگیر، اختلال هراس یا فوبیا تنها در زمان تماس با منبع ترس، بروز پیدا می‌کند.
تأثیر و شدت فوبیا ممکن است متفاوت باشد: از آزاردهندگی و احساس ناراحتی معمولی تا حالت تهوع، تنفر شدید، غش و بیهوشی و ناتوانی یا حتی فلجی شدید. مبتلایان به فوبیا معمولا متوجه می‌شوند که ترسشان غیرمعقول است، اما قادر نیستند برای درمان و کنترل آن کاری بکنند. اختلال هراس یا فوبیا، می‌تواند در زندگی شخصی، روابط اجتماعی، روابط کاری و همچنین حضور فرد در مدرسه و دانشگاه تأثیری منفی بگذارد.
تخمین زده میشود که تنها در ایالات متحده‌ی آمریکا، بیش از ۱۹میلیون نفر مبتلا به فوبیا هستند و این اختلال در زندگی آنان ایجاد مشکل می‌کند. اگر دچار فوبیایی شدید هستید که در زندگی‌تان اختلال ایجاد کرده است، حتما از متخصصان حوزه‌ی روان‌پزشکی و روانشناسی کمک بخواهید.
عوامل ژنتیکی و محیطی، ممکن است یکی از علل بروز فوبیا باشند. کودکانی که یکی از بستگان نزدیک آنها دچار اختلال اضطراب فراگیر باشد، بیشتر در معرض ابتلا به فوبیا هستند. تجربه‌ی حوادث ناراحت‌کننده مانند تجربه‌ی تصادف یا غرق‌شدگی هم ممکن است باعث بروز فوبیا شود. قرارگرفتن در ارتفاع بسیار زیاد یا گازگرفته‌شدن توسط حیوانات یا گزش حشرات، همگی ممکن است از عوامل بروز فوبیا باشند.
افرادی که درمان‌های پزشکی سنگین را پشت سر می‌گذارند یا افرادی که دچار مشکلات پزشکی هستند، عموما بیشتر دچار هراس می‌شوند. همچنین فوبیا در بین افرادی که دچار ضربه‌های مغزی شده‌اند، شیوع بسیار بالایی دارد. مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی و همچنین افسردگی، در بروز هراس یا فوبیا نقش دارند
انواع مختلف فوبیا
انجمن روان‌پزشکی آمریکا بیش از ۱۰۰ نمونه‌ی مختلف از فوبیا را به رسمیت شناخته است. در اینجا فوبیاهایی را معرفی می‌کنیم که به‌طور عمومی رایج‌ترند:
آگورافوبیا یا هراس از مکان‌های باز
این نوع فوبیا عبارت است از ترس از مکان‌ها و موقعیت‌هایی که نمی‌توانید به‌راحتی از آن خارج شوید یا از آنها فرار کنید. آگورا در زبان یونانی به‌معنای میدان‌های عمومی و بزرگ است. علت نام‌گذاری این فوبیا به‌نام آگورافوبیا هم همین است، چراکه افرادی که دچار چنین اختلالی می‌شوند، از ترس مواجهه با مکان‌های عمومی و شلوغ، در خانه می‌مانند.بسیاری از افرادی که دچار آگورافوبیا هستند، درصورتی‌که در مکانی عمومی و شلوغ قرار بگیرند، دچار حمله‌ی هراس می‌شوند. حمله‌ی هراس نوعی احساس ناگهانی و شدید وحشت‌زدگی است که تا چند دقیقه طول می‌کشد. علائم این حمله، مشابه علائم سکته‌ی قلبی است: فرد دچار تپش قلب شدید، تنگی نفس، لرزش بدن و [به‌ویژه] دست، سیاهی چشم و ازدست‌رفتن هوشیاری میشود. هنگامی که افراد با حمله‌ی هراس روبه‌رو می‌شوند، خیال می‌کنند دچار سکته یا ایست قلبی شده‌اند و سریعا نیازمند خدمات اورژانس پزشکی‌اند.
فوبیای اجتماعی یا اختلال اضطراب اجتماعی
هراس یا فوبیای اجتماعی که با نام «اختلال اضطراب اجتماعی» هم شناخته میشود، نوعی ترس یا نگرانی بسیار شدید درمورد موقعیت‌های اجتماعی است و ممکن است منجر به انزوای شدید فرد شود. فوبیای اجتماعی گاهی اوقات ممکن است به‌حدی شدید باشد که فرد را حتی برای انجام فعالیت‌های ساده‌ی اجتماعی، مانند خرید از فروشگاه یا پاسخ به تماس‌های تلفنی، دچار وحشت شدید کند. افرادی که دچار فوبیای اجتماعی هستند، به‌ندرت در مکان‌های عمومی رفت‌وآمد می‌کنند.
آکروفوبیا ترس از ارتفاع
افراد مبتلا به این فوبیا، از رفتن به کوه‌ها، پل‌ها و ساختمان‌های بلند اجتناب می‌کنند. علائم جسمانی این فوبیا شامل سرگیجه، تعرق و احساس ازدست‌رفتن هوشیاری است.
کلاستروفوبیا یا ترس از محیط بسته
این فوبیا، ترس و وحشت از مکان‌های بسته و تنگ است. این فوبیا می‌تواند زندگی افراد را دچار مشکلات زیادی بکند. افراد مبتلا به این نوع فوبیا از رفتن به داخل آسانسور یا سوارشدن اتومبیل اجتناب می‌کنند.
نیکتوفوبیا یا هراس از تاریکی
ترس از شب و تاریکی، هراسی معمول در بین کودکان و خردسالان است. اما درصورتی‌که این ترس در دوران نوجوانی و سنین بالاتر ادامه پیدا کند، نوعی فوبیا شناخته میشود.
علائم فیزیکی و جسمانی فوبیاها و هراس‌ها چیست؟
شایع‌ترین علامت جسمانی در فوبیاهای شدید، حمله‌ی هراس است. حمله‌ی هراس شامل علائم زیر است
تپش قلب و افزایش ضربان؛
تنگی نفس؛
صحبت‌های بریده یا ناتوانی در صحبت‌کردن؛
خشکی دهان؛
ناراحتی‌های گوارشی یا تهوع؛
بالارفتن فشار خون؛
لرزش بدن؛
درد در قفسه‌ی سینه؛
احساس خفگی؛
سرگیجه و سیاهی‌رفتن چشم؛
تعرق شدید؛
احساس مرگ قریب‌الوقوع.
البته افرادی که دچار انوع فوبیا یا هراس‌ها هستند، لزوما دچار حمله‌ی هراس نمی‌شوند. بااین‌حال حمله‌ی هراس یکی از نشانه‌های بسیار مهمِ وجود فوبیاست.
درمان فوبیا و هراس
فوبیاها و هراس‌ها با استفاده از روان درمانی و دارو درمانی یا ترکیبی از هردو درمان‌پذیرند.
رفتار درمانی شناختی
رفتار درمانی شناختی، مؤثرترین و تثبیت‌شده‌ترین راه درمان فوبیاها از طریق روان درمانی است. رفتار درمانی شناختی، افراد را در محیطی کنترل‌شده در معرض منبع ترسشان قرار می‌دهد. با این روش فرد حساسیت خود به هراس‌ها را از دست می‌دهد و اضطرابش به‌طور چشمگیری کاهش پیدا می‌کند
رفتار درمانی شناختی بر شناسایی و تغییر افکار غیرواقعی و غیرمنطقی و به‌چالش‌کشیدن باور‌های ناکارآمد، تمرکز می‌کند. تکنیک‌های جدید رفتار درمانی شناختی با استفاده از تکنولوژی واقعیت مجازی، افراد را در معرض ترس‌هایشان قرار می‌دهد.
دارو درمانی
داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب می‌توانند علائم روانی و جسمانی هراس‌ها را کاهش دهند. به‌طور معمول ترکیب روان‌درمانی و دارودرمانی، بیشترین میزان اثرگذاری را در درمان فوبیاها دارد.
اگر شما دچار یکی از انواع فوبیا هستید، باید حتما به‌دنبال درمان آن باشید. غلبه بر فوبیا و هراس‌ها مشکل، اما امکان‌پذیر است. با درمان مناسب، یاد می‌گیرید که هراس‌های خود را کنترل کنید و انرژی‌تان را صرف پیشرفت در طول زندگی‌تان کنید.
