روش‌های درمانی که توسط روانشناسان به خانواده‌ها ارائه می‌شود، خانواده درمانی نام دارد. خانواده درمانی تنها یکی از خدمات روان درمانی محسوب می‌شود. جلسات مشاوره خانواده می‌تواند با حضور تمامی افراد خانواده و یا تنها یک نقش صورت بگیرید. جدای روانشناسان، مشاوران و روانپزشک‌هایی که دوره تخصصی درمان خانواده را گذرانده باشند می‌توانند در این حوزه فعالیت کنند. درمانگر با کمک تکنیک‌هایی که فرا گرفته است آسیب‌ها را شناسایی کرده و به درمان آن‌ها می‌پردازند.
خانواده درمانی چه کاربردی دارد؟
در ابتدا بهتر است قبل از معرفی خانواده درمانی با مفهوم خانواده به طور کامل آشنا شوید. در مقاله خانواده چیست؟ قبلا به این موضوع به طور مفصل پرداخته‌ایم.
کاربردهای خانواده درمانی مسائل زیادی را شامل می‌شود اما به طور کلی این روش به بهبود روابط زوجین و والدین با فرزندان کمک می‌کند. درمان افرادی که به اختلالات روانی مبتلا باشند یا در دام اعتیاد گرفتار شده باشند از جمله وظایف خانواده درمانی محسوب می‌شود. این نوع درمان در خیلی از مواقع به عنوان درمان مکمل هم استفاده می‌شود تا اثر بخشی درمان را کامل کند. این به معنی است که در کنار درمان فردی، درمان خانوادگی هم انجام می‌شود. برای مثال فردی که دچار وسواس یا افسردگی شده است در کنار درمان فردی جلسات درمان خانوادگی را می‌گذراند.
مهارت سازگاری، مدیرت در مواقع بحرانی، مواجه شدن با استرس‌های روزمره، کنترل خشم، رویایی و پذیرش شرایط سخت مانند از دست داد عزیزان بخشی از کاربرد های این رویکرد درمانی محسوب می‌شود.
خانواده درمانی چه رویکرد هایی دارد و به چند روش انجام می‌شود؟
از انجایی که نظریه پردازان زیادی در این حوزه فعالیت می‌کنند رویکردهای مختلفی برای این روش درمانی مطرح است. از رایج ترین رویکردها می‌توان به نوع سیستمی اشاره کرد. رویکرد شناختی رفتاری و درمان روان پویشی از دیگر روش هایی هست که در جلسات مشاوره به کار گرفته می‌شود. تمامی این رویکرد ها برای بهبود روابط خانوادگی، حل مسئله، درمان مشکلات، افزایش سازگاری و مواجهه با بحران ها به کار گرفته می‌شود.
مهم ترین نظریه‌های مطرح شده عبارت اند از:
ترکیبی التقاطی
در این رویکرد از مجموعه‌ای روش‌های درمانی برای بهبود و حل مسائل استفاده می‌شود. در این سبک فرد به تنهایی بیمار شناخته نمی‌شود و درمان بر کل خانواده اثر بخش است.
سیستمی
در این رویکرد بر روابط درونی بین اعضا تاکید می‌شود. این روش برای درمان اعتیاد به الکل،مواد مخدر و همچنین اختلالات تغذیه موثر است.
تجربیاتی
صمیمت، عزت نفس، انعطاف پذیری و.. در این سبک درمانی افزایش می‌یابد.
رفتاری شناختی
در این رویکرد رفتار های غیر منطقی و نامناسب شناسایی می‌شود و رفتار صحیح جایگزین آن قرار می‌گیرد.
مشاور خانواده برای چه کاری آموزش دیده است؟
همانطور که گفته شد حوزه‌های فعالیت مشاور خانواده گسترده است ولی برخی از آن ها عبارت است از:
- تعامل افراد در درون خانواده را بررسی کند
- مشکلات ارتباطی و علت آن را را مورد بررسی قرار دهد
- شناسایی و درمان اختلالات روانی اعضا
- الگوهای ناسالم را شناسایی می‌کند
- جایگزین کردن الگوهای صحیح
- به مراجع در سپری کردن دوران بحرانی مانند سوگ یا طلاق کمک می‌کند
برای چه موضوعاتی می توان به مشاورخانواده مراجع کرد؟
- جدایی عاطفی یا طلاق
- مبتلا شدن به بیماری
- از دست دادن عزیزان
- از دست دادن شغل
- داشتن یک رابطه سالم
- سو مصرف مواد مخدر
- جلوگیری از بازگشت به مواد
- اختلالاتی مانند وسواس، افسردگی، اضطراب و …
چند جلسه برای خانواده درمانی نیاز است و چه کمکی به ما می‌کند؟
- تعداد جلسات مشاوره به موضوع مراجعه و مشکل اعضا بستگی دارد. اما به طور کلی حداقل ۵،۶ جلسه ۴۵ الی ۶۰ دقیقه ای نیاز است و تا ۱۲ جلسه می‌تواند ادامه داشته باشد. برای افرادی که شرایط حضور در مراکز درمانی را ندارند می‌توانند از مشاوره تلفنی مرکز مشاوره شکرانه کمک بگیریند.
- در جلسات اول خانواده ها به کمک مشاور به بررسی دقیق معضلات و مشکلات خود می‌پردازند. بعد از شناسایی رفتارهای ناصحیح، هریک از اعضا به دور از هیجان نظرات خود را بیان می‌کنند. با این روش نقش و وظایف هر فرد با توجه به مقررات تعیین می‌شود. سپس بعد از شناسایی الگوهای رفتاری با تقویت نقاط قوت و رفع نقاط ضعف می‌توانند روابط خانوادگی را بهبود ببخشند.
مزیت های خانواده درمانی
- رسیدن به شناخت بهتر از یکدیگر
- بهبود روابط بین اعضا
- رفع مشکلات
- مهارت یادگیری حل مسائل
- همدلی عمیق تر
- کاهش تعارض و تضادها
- پذیرش تفاوت‌ها
- آمادگی برای بچه دار شدن
- تربیت فرزندان
- تقویت ظرفیت خانواده
- مدیریت خشم
شرایط درمان به صورت خانوادگی
- انجام درمان به صورت خانوادگی از خصوصیاتی برخوردار است که آن را از درمان انفرادی متمایز می‌کند.
- درمانگر باید شرایط عاطفی خود را کنترل کند و یک بخش خانواده را به بخش دیگر رها نکند.
- یکی از قسمت‌های مهم این روش اخذ صحیح شرح حال و سنجش است.
- دراین روش مشکلات در چارچوب خانواده بررسی می‌شود و همین امر سبب می‌شود تا درک خانواده بیشتر باشد.
نتیجه گیری
یکی از خدمات روان درمانی، خانواده درمانی است. این روش توسط روانشناسان، مشاوران و روانپزشکان آموزش دیده انجام می‌شود. این رویکرد درمانی مزیت و کاربرد های فروانی دارد. با پیچیده تر شدن روابط درون فردی و چالش های متنوع که در مسیر زندگی خانواده ها قرار دارد کمک گرفتن از مشاور بهترین راه برای بهبود بخشیدن به اوضاع است. مرکز مشاوره روانشناسی شکرانه با داشتن کادری مجرب آماده پایان دادن به مشکلات شما عزیزان است. آرامش حق همه ماست.
سوالات متداول
۱- امکان دارد خانواده درمانی با شکست مواجه شود؟
در زمانی که افراد با اختلالات روانی شدید مواجه باشند امکان شکست خانواده درمانی می‌تواند وجود داشته باشد. این افراد در ابتدا نیاز به درمان فردی دارند تا اثر بخشی درمان خانواده را بیشتر کنند. همچنین خانواده‌هایی که انعطاف کمی بین آن ها حاکم هست و شخصیتی خشک و مقتدرانه ای دارند روند درمان را سخت تر می‌کنند.
۲- برای شرکت در جلسات خانواده درمانی باید به کجا مراجعه کنیم؟
مراکز مشاوره روانشناسی با داشتن متخصصین مجرب بهترین انتخاب برای شرکت در جلسات مشاوره هستند.
۳- ایا درمانگر خانواده معجزه می‌کند؟
درمانگر با گوش دادن به صحبت های شما و بررسی دقیق مسائل بهترین راهکار ها را پیش روش شما می‌گذارد . اثر بخشی درمان نیازمند همراهی کردن مراجع است. تنها با چند جمله معجزه رخ نمی‌دهد.
۴- با کمک خانواده درمانی می‌توان از خیانت همسر جلوگیری کرد؟
کمک گرفتن از درمانگر برای مشاوره خیانت همسر می‌تواند برای پیشگیری و سبب شناسی مفید باشد. همچنین افزایش صمیمت و بهبود روابط عاطفی مانع از رخ دادن اتفاقات تلخ بعدی باشد.
