سلامت روان هر فرد متاثر از علل و عوامل گوناگون است که آرامش یا آشفتگی روانی را برای او به ارمغان می آورد. تعارض از جمله عواملی است که می تواند بهداشت روانی انسان را تحت الشعاع قرار دهد. در حالت تعارض فرد از انرژی روانی زیادی استفاده می کند تا بتواند از یکی از روش های مقابله ای ممکن بهره ببرد. مواجه شدن با چنین حالتی با توجه به بالا بودن استرس مورد توجه است. به طور کل تولید استرس از سه منبع ناکامی ها ، فشارها و تعارض ها ناشی می‌شود. با توجه به این موضوع افراد باید مهارت حل تعارض را فراگیرند و نسبت به آن آگاه باشند.
تعریف علمی تعارض
تعارض را می توان در لغت چنین معنی کرد: «نسبت به خود یا دیگری معترض بودن یا در مواردی اختلاف داشتن». اما در مفهوم روانشناختی با توجه به فرهنگ روان شناسی انجمن روان شناسی آمریکا (۲۰۰۶) ، تعارض یعنی ” برخورد متضاد نیروهای عاطفی یا انگیزش ها ، اهداف ، رفتارها و سلیقه ها.
انواع تعارض
با توجه به تعریف بالا تعارض داری انواع مختلفی است که در ادامه معرفی و بررسی هر یک خواهیم پرداخت.
تعارض شخصی
تعارض شخصی حالتی هیجانی است که هر فرد در موقعیت های مشخص ، زمان مشخص ، با حداقل دو انگیزه یا محرک مواجه می شود که با یکدیگر در تضادند.
تعارض میان فردی
تعارض میان فردی در این حالت این تضاد بین دو یا چند نفر در دیدگاهها ، تمایل ،خواسته ها ،نظرات ،سلیقه ها و حتی اعمال وجود دارد که با توجه به نوع و موقعیت آن در سطوح مختلف ایجاد می شود.
تعارض در روابط زناشویی
گاهی شنیده ایم که اختلافات ناشی از تعارض بین زن و مرد به موقعیت های دیگر زندگی نیز کشیده شده است و زوجین به جای حل و فصل آن و استفاده از روش های ساده اما مدبرانه در آتش این اختلافات اسیر شده اند. در اینجا می خواهیم راهکارهایی را بیان کنیم که می تواند درصد بسیار بالایی از این اختلافات را برطرف کرده و مانع از همه گیر شدن زوایای دیگر زندگی شود.
راهکارهایی برای حل تعارض
در زمانی که احساس شود بین زن و مرد حالتی از تعارض به وجود آمده است ، باید قبل از آنکه موجب انباشته شدن خشم و تبدیل آن به خشونت شود برای حل آن اقدام نمایند . مهارت حل تعارض فرایندی است که می توان مرحله به مرحله با آن پیش رفت. چند گام ساده که مانع از ادامه تعارض شده و روابط زناشویی را در زمانی کوتاه به شکلی مثبت تغییر خواهد داد به شرح زیر است:
- از همسر خود بخواهید تا برای حل تعارض به گفتگو بنشینید.
- در نظر بگیرید که هریک از طرفین برای بیان نظرات و دلایل خود ، حق مساوی دارند .
- سعی کنید ارتباطی موثر و جراتمندانه ،خالی از هرگونه پیش قضاوتی برقرار کنید.
- برای موقعیت ، موضع و نگاه طرف مقابل ارزش قائل شوید.
- در جهت توافق پیش بروید.
- در مورد تمام نکات مذاکره کنید.
- سعی کنید هماهنگی مطلوبی برقرار کنید.
- مدت زمانی را برای بررسی نتایج گفتگو مشخص کنید.
- در هنگام عصبانیت جهت به دست آوردن آرامشی نسبی و به حداقل رساندن تنش ، از موقعیت ایجادکننده ی عصبانیت دور شویم و زمانی را به اینکار اختصاص دهیم.
- تلاش خود را برای حل تعارض به کار بریم و از متهم کردن پدیدآورنده ی تعارض و حمله به آن بپرهیزیم.با طرف مقابل خود با احترام رفتار کنیم.
- بر روی مسئله به وجود آورنده تعارض متمرکز شویم و از موضع یا موقعیتی که داریم به قضیه نگاه نکنیم.
- به نظرات و دیدگاههای یکدیگر به احترام بنگریم، حتی اگر موافق آن نباشیم . تمام سعی خود را بکنیم تا توافق صورت گیرد و آتش تعارض بیش از این درگیرمان نکند.
- هیچگاه گفتگو را مانند میدان جنگ و رقابت نبینیم و سعی در برطرف کردن موضوع تعارض کنیم.
- زمینه ها و نکات مشترک را بیابیم و بر روی آن ها تاکید کنیم زیرا پیدا کردن اختلاف ها کار سختی نیست.
- راه حل های مختلف را بیابیم و تا رسیدن به یک راه حل مطلوب از نتیجه گیری نهایی بپرهیزیم.
- صحبت فرد مقابل را قطع نکنیم . فرصت صحبت کردن به فرد مقابل را به اندازه فرصت صحبت های خود عادلانه در نظر بگیریم.اجازه بدهیم نظرات و دلایل خود را مطرح کند.
راهکارهای پیشنهادی در حل تعارض
همراه با مراحل هشتگانه ی حل تعارض می توان روش ها و راهکارهای زیر را نیز مورد استفاده قرار داد تا مراحل ذکرشده هرچه بیشتر موثر واقع شود.
- در هنگام عصبانیت جهت به دست آوردن آرامشی نسبی و به حداقل رساندن تنش ، از موقعیت ایجادکننده ی عصبانیت دور شویم و زمانی را به اینکار اختصاص دهیم.
- تلاش خود را برای حل تعارض به کار بریم و از متهم کردن پدیدآورنده ی تعارض و حمله به آن بپرهیزیم.با طرف مقابل خود با احترام رفتار کنیم.
- بر روی مسئله به وجود آورنده تعارض متمرکز شویم و از موضع یا موقعیتی که داریم به قضیه نگاه نکنیم.
- به نظرات و دیدگاههای یکدیگر به احترام بنگریم، حتی اگر موافق آن نباشیم . تمام سعی خود را بکنیم تا توافق صورت گیرد و آتش تعارض بیش از این درگیرمان نکند.
- هیچگاه گفتگو را مانند میدان جنگ و رقابت نبینیم و سعی در برطرف کردن موضوع تعارض کنیم.
- زمینه ها و نکات مشترک را بیابیم و بر روی آن ها تاکید کنیم زیرا پیدا کردن اختلاف ها کار سختی نیست.
- راه حل های مختلف را بیابیم و تا رسیدن به یک راه حل مطلوب از نتیجه گیری نهایی بپرهیزیم.
- صحبت فرد مقابل را قطع نکنیم . فرصت صحبت کردن به فرد مقابل را به اندازه فرصت صحبت های خود عادلانه در نظر بگیریم.اجازه بدهیم نظرات و دلایل خود را مطرح کند.
- در هر تعارض حداقل دو نفر وجود دارد . پس در حل تعارض باید احساس رضایتمندی در دو طرف مشهود باشد.
- آنچه گذشت ،گذشته ،شرایط حال را در نظر بگیریم و برای آینده برنامه ریزی کنیم.
- بعد از حل تعارض ،از اینکه فرد مقابل به گفتگوهای ما گوش فرا داده ،تشکر کنیم.
- حل تعارض از هر دو طرف ما افرادی توانمند بسازد ، توانمندی یعنی همراهی،همدلی ، همکاری ، نه غلبه بر دیگری
- در مقابل یک موضوع واکنش سریع نشان ندهیم ؛ ممکن است رفتارهای بعدی فرد مقابلمان در رفع تعارض سودمند باشد.
- سعی کنیم اعتراض هایی که باعث تشدید تعارض می شود را در جهت بهبود روابط تمام کنیم ، زیرا گله مندی یا اعتراض های پی درپی ،کاستی های رفتارهای ما را نشان می دهد.
- همدلی از روش های موثر در ارتباط است . همدلی باعث درک احساس و برداشت فرد مقابل می شود . عدم همدلی یکی از موارد ایجاد تعارض است.
- و در آخر “گذشت” دشواری های پیش آمده را به حداقل می رساند . محدودیت ها را بپذیریم و با گذشت در حل تعارض پیشقدم شویم.
مهارت حل تعارض باعث می شود :
- در لحظه های حساس زندگی ، از روش ها و راهکارهای مطلوب تر استفاده کرده و تصمیمی مناسب تر بگیریم.
- بر تمام زوایای زندگی مسلط تر شده ، خودپنداره مثبت و خودکارآمدی افزایش می یابد.
- قدرت مقابله با تعارض ها افزایش یافته ، باعث می شود از روبرو شدن با مسائل نهراسیم و احساس درماندگی نکنیم.
- سعی کنیم در برابر مسائل ، رفتاری منطقی و موجه داشته باشیم . سازگاری با اطرافیان را در خود تقویت کنیم تا راهنمای خوبی برای دیگران باشیم.
توصیه ای مهم
صاحب نظران یکی از مهم ترین مشخصه های موقعیت های مسئله آفرین را ” تعارض” بین همسران و دیگر افراد می دانند که باعث واکنش های هیجانی منفی در بین ایشان می شود. آنان بر این عقیده هستند ، اولین گام که ساده ترین و موثرترین روش در حل اختلافات است در این سه گزینه تعریف می شود :
“سکوت ، مکث کردن و فکر کردن ”
زیرا زمانی که تعارض به وجود می آید ،اگر افراد بدون وقفه و بدون فکر کردن واکنش نشان دهند ،فرصت و زمان مناسب را از یک تصمیم گیری منطقی می گیرند..
پس بکوشیم این سه گزینه را هرچه بیشتر در خود تقویت کنیم.
سخن آخر
در این مقاله در مورد مهارت حل تعارض و موارد مربوط به آن یعنی تعریف تعارض، انواع تعارض و راهکارهایی برای حل تعارض صحبت کردیم. شما با تکیه بر این راهکارها میتوانید تعارضات موجود در زندگی را برطرف کنید. برای بهتر شدن روابطتان هم میتوانید از مشاوره خانواده در این زمینه کمک بگیرید و مشکلات خود را با مشاور در میان بگذارید.
