عزت نفس از صفات مهمی است که هر فرد باید آن را دارا باشد. عزت نفس از ایمان داشتن به توانایی‌های خود می‌آید و برای رسید به شکوفایی لازم است. این امر از اساسی‌ترین عوامل مطلوب رشد در کودکان و نوجوانان به حساب می‌آید. همه پدر و مادرها تمایل دارند فرزندانی با اعتماد به نفس بالا داشته باشند. نوجوانی که از عزت نفس خوبی برخوردار است رابطه بهتری با دیگران دارد، از شکست‌های خود پله برای موفقیت می‌سازد، هویت مستقلانه تری دارد، از زندگی لذت بیشتری می‌برد و مصمم‌تر در مسیر خودشکوفایی قدم می‌گذارد. با آگاهی از راه‌های افزایش عزت نفس در نوجوانان می‌توانیم به تقویت آن‌ها در این زمینه کمک شایانی کنیم.
اهمیت عزت نفس در نوجوانان
عزت نفس برای روح و روان به مانند سیستم دفاعی برای جسم عمل می‌کند. این احساس به ما کمک می‌کند تا با مشکلات بهتر مواجه شویم، سختی‌ها را پشت سر بگذاریم، رابطه بهتری با همسالان خود داشته باشیم، راحت‌تر از دیگران کمک بگیریم و برای رسیدن به اهدافمان، منطقی ترین راه را انتخاب کنیم. عزت نفس کمک می‌کند تصویر ذهنی بهتری از خود داشته باشیم و خودمان را همانگونه که هستیم بپذیریم. اتفاقات روزانه و بالا پایین‌های زندگی تاثیر مستقیم بر روحیه و احساسات ما دارد. کسانی که از عزت نفس سالمی برخوردار هستند تمام اتفاقات را یک تجربه می‌دانند. اما درمقابل افرادی که عزت نفس پایینی دارند هر اتفاق بدی آن‌ها را دگرگون می‌کند و از زندگی دلسرد می‌نمایند. از همین جهت داشتن عزت نفس در نوجوانان امری حیاتی برای گذراندن این دوره حساس رشدی محسوب می‌شود.
نشانه های نوجوانی که عزت نفس پایینی دارد:
- افسردگی
- اضطراب
- گوشه گیری
- پرخاشگری نوجوانان
- شکایات جسمانی
- کاهش سلامت جسمی و روحی
- تمایل به تنهایی
- احساس تنهایی در جمع
- عدم رضایت از عملکرد و نتیجه فعالیت‌هایش
- عدم موفقیت
- نداشتن احساس رضایت از شغل و تحصیل
- تمایل به شکست
- دامن زدن به افکار منفی
- فاجعه سازی از یک مورد کوچک
- ترس از شروع کاری
- نداشتن استقلال
- نداشتن مسئولیت پذیری
- احساس ناکامی و سرخوردگی
روش‌های افزایش عزت نفس در نوجوانان
ایده آل گرایی را کنترل کنید
افرادی که کمال‌گرا هستند باید تمامی کارهایشان را به نحو احسن و صد در صد انجام دهند، آن‌ها اگراحساس رضایت کمتری از نتیجه کار داشته باشند و به اصطلاح از کاری به جای نمره 20 نمره 19 بگیرند، تمام آن زحمت‌ها را نادیده می‌گیرند. در این شرایط اگر به جای تمرکز بر ایده آل گرایی و بدون نقص بودن، تمرکز خود را بر هدف اصلی قرار دهید، احساس رضایت بیشتری از عمکردتان دارید. همچنین در این شرایط عزت نفستان کاهش پیدا نمی‌کند.
اشتباهات را پشت سر بگذارید
از اشتباهاتی که انجام دادید درس بگیرید و خودتان را برای انجام آن‌ها ببشخید.
خودتان را برای اشتباهاتتان سرزنش نکنید
اشتباهتتان را دائما در ذهنتان مرور نکنید و برای انجام آن‌ها خود را سرزنش کنید. این اشتباهات برای شما تجربه می‌شود تا در موقعیت‌های بعدی بهتر عمل کنید.
راجب خود افکار منفی نداشته باشید
به جای تمرکز بر افکار منفی، فعالیت‌هایی که در آن خوب هستید را در ذهنتان بولد کنید. آن‌ها را بر روی کاغذ بنویسید و جلوی چشمتان قرار دهید. در زمان هجوم افکار منفی، به یاد فعالیت‌هایی که یادداشت کردید بیافتید و از این افکار دوری کنید.
کارهای جدید را امتحان کنید.
فعالیت و حرفه‌هایی که احساس می‌کنید در آن موفق می‌شوید را امتحان کنید. زمانی که مهارت عملی را پیدا می‌کنید احساس رضایت از خودتان بیشتر می‌شود.
انجام کارهای خیر و کمک دوستانه
در حد توان خود کار مثبت انجام دهید. برای مثال به دوستانتان درس‌هایی که در آن قوی هستید را آموزش بدهید. هنگامی احساس مفید بودن در جامعه داشته باشید، اعتماد به نفس بالاتری هم دارید.
یاد بگیرید چه کارهایی قابل تغییر هستند و چه عواملی غیر قابل تغییر
مسائلی مانند محل به دنیا آمدن، پدر و مادر، رنگ چشم، ظاهر، وضعیت جسمانی، تولد و .. از عوامل انتسابی هستند که قابل تغییر نیستند. اما اگر از اضافه وزن خود ناراضی هستید میتوانید با رژیم سلامتی و ورزش این موضوع را تغییر دهید.
ورزش روزانه را در برنامه خود قرار دهید
ورزش باعث ترشح هورمون های اندورفین و سرتونین می‌شود که آرامش و شادی را در بدن شما تزریق می‌کند. با انجام ورزش روزانه استرس و افکار منفی از شما دور می‌شود و حال بهتری نسبت به شرایط خود دارید. ورزش علاوه بر این که روحیه نوجوان را بهبود می‌بخشد وضعیت ظاهری او را هم در حالت خوبی قرار می‌دهد. این امر تاثیر مستقیم بر افزایش اعتماد به نفس نوجوانان دارد.
از مشاوره نوجوان کمک بگیرید
موارد گفته شده تنها بخشی از روش‌های افزایش اعتماد به نفس نوجوانان بود. اما برخی از افراد با رعایت تمام این نکات باز هم سراسر حس منفی هستند و عزت نفس پایینی دارند. آن‌ها خودشان را کمتر از دیگران می‌بینند و توانایی های خود را باور ندارند. در این شرایط بزرگ‌ترین کمک، مراجعه به مشاوره نوجوان است. روانشناس با بررسی علت بروز این افکار و دلایل کاهش اعتماد به نفس در نوجوان، به او برای اصلاح رفتار و نوع دیدگاه کمک می‌کند. همچنین با آموزش مهارت‌های متفاوت، عزت نفس را در فرد بالا می‌برد.
سخن آخر
نوجوانان به دلایل زیاد محیطی و درونی ممکن است عزت نفسشان پایین بیاید. عزت نفس از ملزومات حیاتی رشد در یک فرد به شمار می‌رود. چرا که بدون باور به خود، رسیدن به موفقیت و کمال، کار دشواری است. کمبود اعتماد به نفس آسیب‌های جدی را به سلامت روان و گاها جسم نوجوان وارد می‌کند. احساس استرس، افسردگی، گوشه گیری، عدم تمایل به برقراری ارتباط با دیگران و .. تنها بخشی از مضررات کاهش عزت نفس به شمار می‌رود. یکی از دغدغه‌های والدین در سن نوجوانی فرزندشان، داشتن اعتماد به نفس بالا است. برای رسیدن به افزایش عزت نفس در نوجوان بهتر است به نکات گفته شده توجه کنید و از یک متخصص نوجوان در این راه کمک بگیرید.
