طرحواره ایثار، اطاعت و پذیرش جلب توجه

در این مطلب در راستای معرفی حوزه‌ها و انواع طرحواره به طرحواره های ایثار، اطاعت و پذیرش جلب توجه می پردازیم در ادامه با همراه باشید.

طرحواره ی ایثار

افرادی که طرح واره ایثار Sacrifice schemaدارند، به ارضاء نیازهای دیگران توجه دارند، به گونه ای که نیازهای خودشان را فدا می کنند. با این حال، برخلاف افرادی که طرح واره ی اطاعت دارند، این افراد با اراده ی خودشان تصمیم می گیرند چنین کاری انجام دهند. آنها به این دلیل چنین کاری را انجام می دهند که می خواهند از درد و رنج دیگران جلوگیری کنند، چون از طرفی معتقدند این کار درست است و از طرف دیگر نمی خواهند احساس گناه و خودخواهی کنند. ایثار، اغلب در ارتباط با افراد مهم زندگی رخ می دهد و افرادی که این طرحواره را دارند معتقدند اطرافیان آنها، انسانهایی نیازمندند.

ویژگی دیگر افرادی که طرحواره ایثار دارند این است که نمی‌توانند نیازها و خواسته‌های خود را به‌طور مستقیم به‌دیگران بگویند و اگرچه در ظاهر سعی دارند تظاهر کنند که در قبال محبت‌های خود به دیگران هیچ انتظاری از آنها ندارند (ممکن است خودشان نیز درباره خود این باور را داشته باشند)، ولیکن با این روش قصد دارند دیگران را به توجه کردن به خود وادار کنند و از آنجایی که دیگران محبت آنها را جبران نمی‌کنند و یا به اندازه محبت و ایثاری که آنها کرده‌اند پاسخ نمی‌دهند، آنها پس از گذشت زمان نسبت به دیگران از درون احساس خشم می‌کنند. هرچند ممکن است در رفتار ظاهری آنها این خشم تجلی پیدا نکند.

نشانه های طرحواره ایثارگری

• افرادی که طرف های ایثارگری دارند نمی‌توانند به راحتی در برابر درخواست دیگران نه بگویند حتی اگر در اوج خستگی و کار باشند.
• در قبال اطرافیان بیش از اندازه احساس مسئولیت می‌کنند به قدری که خدمت به دیگران به ضرر خودشان تمام می‌شود.
• نیازهای خودشان را فدا می کنند تا نیازهای دیگران برطرف شود.
• در بسیاری از موارد احساس می‌کنند دیگران از آنها سوء استفاده می‌کنند در حالی که خود این فرد این موقعیت را ایجاد می‌کند.
• این افراد همیشه از رفتارهای غیر منصفانه دیگران با خود شکایت دارند و ناراضی هستند.
• در صورت گفتن نه به دیگران احساس گناه و خودخواه بودن می‌کنند.
• نسبت به درد و رنج دیگران بسیار حساس هستند.
• افرادی که طرحواره ایثارگری دارند به درد دل دیگران گوش می‌دهند و با آنها همدردی می‌کنند.
• زمانی که اطرافیان نسبت به پیشنهاد کمک و محبت این افراد توجه کمی می‌کنند آنها دچار خشم درونی می‌شوند.
• اکثرا این افراد دچار مشکلات فیزیکی مانند: درد معده، خستگی مزمن، مشکلات روده ای می‌شود.
• افراد ایثارگر در روابط اجتماعی دوستان زیادی دارند هرچند نیازهای خودشان در رابطه برطرف نمی‌شود.

طرحواره اطاعت

افرادی که دارای طرحواره اطاعت هستند، به دیگران اجازه می دهند بر آن ها سلطه پیدا کنند. آن ها تسلیم کنترل دیگران می شوند، چون احساس می کنند در غیر این صورت از طریق تنبیه یا رها شدن، تحت فشار قرار می گیرند. دو شکل از این طرحواره وجود دارد: اطاعت از نیازها، که افراد در آن تمایلات و نیازهای خود را واپس زنی می کنند و در عوض از توقعات دیگران پیروی می کنند و اطاعت از هیجان ها، که بیماران به دلیل ترس از انتقام گیری دیگران، احساسات خود(به ویژه خشم) را واپس زنی می کنند. افرادی که دارای این طرحواره هستند، ادراکشان این است که نیازها و احساساتشان برای دیگران ارزشی ندارد و مهم تلقی نمی شود. این طرحواره تقریباً همیشه منجر به افزایش خشم می شود و به صورت علایم ناسازگاری مانند رفتار پرخاشگرانه-منفعلانه، طغیان شدید و خارج از کنترل خشم، علایم روان تنی، کناره گیری از مهر و محبت، برون ریزی و سوء مصرف مواد بروز می کند.

نشانه های تله اطاعت

• در ارتباطات و روابطم تمایل دارم که دیگران به جای من تصمیم بگیرند.
• من سعی می کنم دیگران را از خودم راضی نگه دارم تا طرد نشوم.
• من کاملاً پرخاشگر هستم.
• من نمی‌توانم حریم شخصی و مرز مشخص برای خودم تعیین کنم.
• هر قیمتی را قبول می کنم تا درگیرم نشوم.
• معمولا احساس خشم زیادی دارم اما نمی‌توانم آن را ابراز کنم.
• پیش نمی‌آید که به مردم بگویم احساسات من را جریحه دار کردند.
• احساس می‌کنم مردم با من به مانند پله برای بالا رفتن خود برخورد می‌کنند.
• نمی‌توانم در مورد منافع شخصی صحبت کنم.
• کاملا منفعل هستم.

 

طرحواره پذیرش جویی جلب توجه

پذیرش جویی به معنای در جست و جوی پذیرش بودن می باشد. لذا پذیرش جویی در ترکیب با طرحواره به معنای فردی است که در زندان نیاز به جلب پذیرش و تأیید دیگران گرفتار شده است. جلب توجه نیز به معنای جذب نظر مثبت دیگران به وسیله معروف و مهم شدن می باشد. بنابراین این دسته از افراد دارای طرحواره پذیرش جویی/جلب توجه به دنبال افزایش درجات خود فقط به منظور جلب توجه هستند. شرایط دلخواه افرادی که این طرحواره را دارند، محبوب و دوست داشتنی بودن در میان مردم است. در واقع حال خوب و شرایط ایده آل آنها وابستگی شدیدی به پذیرش از جانب اطرافیان دارد. این وابستگی باعث آسیب پذیری بسیار این افراد می شود. به علاوه این افراد برای این که محبوب و مورد قبول باشند بدون فکر به عواقب درخواست دیگران، آن را قبول می کنند. این موضوع می تواند ریشه در ترس از طرد شدن و دوست داشتنی نبودن نیز داشته باشد. در نتیجه این موضوع می تواند آسیب بسیاری را متحمل این افراد کند. این افراد به دنبال جلب توجه دیگران با استفاده از معروف و یا ثروتمند شدن هستند.گاهی می توان در میان افرادی که سِمَت بالایی در محیط کار دارند طرحواره جلب توجه را پیدا کرد. چرا که آنها به دنبال سمت بالا،‌ مدرک تحصیلی بالا، درآمد بالا و… هستند تا از این طریق فخر بفروشند و توجه جلب کنند. در میان چنین افرادی بسیار مشاهده می شود کسی که دائماً دیگران را مورد تمسخر قرار می دهد و موفقیت های خود را به رخ می کشد. چنین افرادی بسیار مغرور و خودبرتربین هستند و برای ارضای غرور و طرحواره پذیرش جویی – جلب توجه خود دست به چنین کاری می زنند.

نشانه های طرحواره پذیرش

• من احساس می‌کنم که هویت مستقلی ندارم.
• تا زمانی که دیگران از من تعریف و ستایش می‌کنند احساس ارزشمندی می کنم.
• دوست دارم همه مرا دوست داشته باشند.
• پول و مقام و شهرت برایم بسیار اهمیت دارد.
• عزت ‏نفس من زمانی است که دیگران درباره من چه فکر می‌کنند.
• من خیلی نگران افکار دیگران نسبت به خود هستم.
• تمام تصمیماتم بر اساس افکار دیگران نسبت به من شکل می‌گیرد.
• در موقعیتهای اجتماعی مضطرب می‌شوم.
• دائم نگران این هستم مردم در باره من چه فکری می‌کنند.

مطالب مرتبط:

طرحواره ی کمال گرایی، بدبینی، بازداری هیجانی و تنبیه

طرحواره ی استحقاق بزرگ منشی + خویشتن داری و خود انضباطی ناکافی

مشاوره فردی

حوزه ی دوم طرحواره ( حوزه ی خودگردانی و عملکرد مختل)