سلامت روان یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های سلامت و بهداشت یک جامعه محسوب می‌شود. برخورداری از این نعمت الهی در داشتن زندگی آسوده و دستیابی به اهداف عالیه حائز اهمیت زیاد است. محرومیت از این موهبت، انسان‌ها را دچار مشکلات عدیده‌ای خواهد کرد.
سلامت روان به معنای اجرای موفقیت آمیز عملکرد روانی است که منجر به فعالیت‌های سازنده، برقراری ارتباط با سایر افراد جامعه و توانایی تطبیق با تغییرات یادگیری و اعتماد به نفس می‌شود. سلامت روان عبارت است از سازش فرد از جهان اطرافش در حداکثر امکان؛ به طوری که باعث شادی و برداشت مفید و موثر او به طور کامل شود.
چرا سلامت روان بسیار مهم است؟
تغییرات عظیم جهان صنعتی تاثیرات عمیقی بر روابط و تغییر سبک زندگی انسان‌ها داشته است. این تغییرات در دوره‌ای کوتاه، باعث عدم قطعیت و ابهام در افراد شده و این خود در زمینه افزایش استرس مخرب، سردرگمی نقش ها و آسیب پذیری آن‌ها نقش چشمگیری داشته است. فرد مضطرب علاوه بر به خطر انداختن سلامت روانی خود، در زمینه اجتماعی نیز مشکل خواهد داشت و از بعد اجتماعی و اقتصادی هم می‌تواند تاثیرات منفی بر جامعه داشته باشد.
انسان از دو بعد جسم و روح تشکیل شده است که باید از هر دو بعد محافظت نماید و نیازهای هردو را برآورده سازد. بحث سلامتی درمورد انسان یک مسئله مهم است که معمولا عموم مردم سلامتی را مختص به جسم دانسته و به آن توجه می نمایند، حال آن که سلامتی روح نیز مهم است. در اصل سلامتی جسم و روح لازم و ملزوم یکدیگرند .سلامت روانی به نحوه تفکر،احساس و عمل اشخاص بستگی دارد.
به طور کلی افرادی که از سلامت روانی برخوردار هستند نسبت به زندگی نگرش مثبت داشته و آماده برخورد با مشکلات زندگی می‌باشند. این افراد غالبا در مورد خود و دیگران احساس خوبی دارند و در محیط کار و روابطشان مسئولیت پذیر هستند. زیرا وقتی از سلامت روانی برخوردار باشیم انتظار بهترین چیزها را در زندگی داریم و آماده برخورد با هر مشکلی هستیم.
دستیابی به سلامت روان چگونه ممکن است؟
یکی از شرایط لازم برای دستیابی به سلامت روان، برخورداری از یک نظام ارزشی منسجم می باشد و تحقیقات انجام شده نیز عامل پیدایش بسیاری از ناسازگاری ها و نابهجاری های روانی را تضادهای ارزشی و عدم استقرار یک نظام ارزشی سازمان یافته در افراد می دانند.
اکنون انسان مضطرب، افسرده و بحران زده عصر حاضر بیش از هر زمان دیگر خود را درگیر سوال‌هایی اساسی در این باره می‌یابد. بنابراین می‌توان بر این نکته تاکید کرد که ارزش‌ها اساس و بنیان یکپارچگی شخصیت سالم هستند. در حقیقت، ارزش ها سازمان دهنده‌های اصلی اعمال و رفتارهای شخصیت رشد یافته به شمار می‌روند و سلامت روان بی‌تردید محصول چنین شخصیتی است.
پنج الگوی رفتاری در ارتباط با سلامت روان
چاووهن به ذکر پنج الگوی رفتاری در ارتباط با اهمیت سلامت روان مبادرت کرده است، که عبارتند از:
حس مسئولیت پذیری
کسی که دارای سلامت روان است، نسبت به نیازهای دیگران حساس بوده ودر جهت ارضای خواسته ها و ایجاد آسایش آنان می‌کوشد.
حس اعتماد به خود
کسی که واجد سلامت روانی است، به خود و توانایی‌هایش اعتماد دارد و مشکلات را پدیده‌ای مقطعی می‌انگارد که حل شدنی است. از این رو موانع خدشه‌ای به روحیه او وارد نمی‌سازد.
هدف مداری
به فردی اشاره دارد که واجد مفهوم روشنی از آرمان های زندگی است واز این رو، تمامی نیرو و خلاقیتش را در جهت دست یابی به این اهداف هدایت می کند.
ارزش‌های شخصی
چنین فردی در زندگی خود، از فلسفه‌ای خاص مبتنی بر اعتقادات، باورها و اهدافی برخوردار است که به سعادت و شادکامی خود یا اطرافیانش می‌انجامد و خواهان افزایش مشارکت اجتماعی است.
فردیت و یگانگی
کسی که دارای سلامت روان است، خود را جدا و متمایز از دیگران می‌شناسد و می‌کوشد بازخوردها و الگوهای رفتاری خود را توسعه دهد. به گونه‌ای که نه همنوایی کور و ناهوشیارانه با خواسته‌ها و تمایلات دیگران دارد و نه توسط دیگران مطرود و متروک می‌شود.
به طور کلی اندیشمندان از زوایای گوناگون، برویژگی‌هایی که به دستیابی و حفظ سلامت روان می‌انجامد تاکید کرده‌اند. سالیوان براین باور است که در سلامت روان، ارزش عمده بر کنش اجتماعی موثر قرار دارد. روان تحلیل گران سنتی بر آگاهی از انگیزه‌های ناهوشیار و در پی آن، خود مهارگری که بر آگاهی مبتنی است، تاکید می کنند ( سالیوان، ۱۹۹۵). ونتایز محقق دیگر در زمینه سلامت روان می‌باشد که سلامت روان را وابسته به هفت ملاک می‌داند که عبارتند از:
۱- رفتار اجتماعی مناسب
۲- رهایی از نگرانی و گناه
۳- فقدان بیماری روانی
۴- کفایت فردی و خود مهارگری
۵- خوشتن پذیری و خود شکوفایی
۶- توحید یافتگی و سازماندهی شخصیت
۷- گشاده نگری و انعطاف پذیری.
سخن آخر
خیلی از ما نسبت به سلامت جسمانی خود بسیار حساس هستیم و حتی با یک سرماخوردگی ساده به پزشک مراجعه می‌کنیم. این در حالی است که سلامت روان نیز به اندازه سلامت جسمانی برای ما اهمیت دارد و نباید نسبت به آن بی‌توجه باشیم. فردی که از سلامت روانی برخوردار می‌باشد به دلیل روحیه بالا و انرژی مثبتی که از خود منتشر می‌کند در امور مختلف خود موفق‌تر از سایر افراد است.
خیلی از مشکلات روحی و روانی که امروزه بسیاری از افراد درگیر آن‌ها هستند با مراجعه به روانشناس و مشاوره روانشناسی قابل درمان می‌باشند. پس بخاطر خودمان هم که شده اهمیت سلامت روان در زندگی را جدی بگیرید و با درمان به موقع از تک تک لحظات زندگی لذت ببرید.
