رفتار با نوجوانان به مهارتهای ارتباطی نیاز دارد و از اهمیت بسیاری برخوردار است. چراکه رفتار اشتباه با نوجوان در سن بلوغ میتواند عواقبی مانند افسردگی در نوجوانان، اختلالات روحی، اختلالات رفتاری، افت تحصیلی، رابطه ناسالم با جنس مخالف و حتی اعتیاد را به دنبال داشته باشد. نوجوان در سن بلوغ به دنبال کسب استقلال و هویت یابی است، رفتارهایی مثل محدودیت بیش از اندازه، کنترل های نابه جا و نظارت مستقیم، باعث تحقیر او در برابر همسالانش میشود و آسیبهای متعددی را برایش به همراه دارد. از همین رو رفتار صحیح با نوجوان اهمیت بسیاری دارد تا فردی سالم، با اعتماد به نفس و موفق تربیت شود. نوجوان باید در هرلحظه احساس امنیت کند و بداند حامی دارد. آگاهی والدین از نحوه برخورد با نوجوان کمک موثری در رابطه خوب فرزند و والدی و تربیت او میگذارد.
رفتار صحیح با نوجوان
شرایط نوجوان را به خوبی درک کنید
شرایط حساس و رفتارهایشان را به پای اقتضای سنشان بگذارید. نوجوانان در این سن به دنبال این هستند که شما را به چالش بکشند، استقلالشان را به رخ بشکند و زیاد صحبت کنند. همدلانه احساساتشان را درک کنید و با آنها در این زمینه صحبت کنید.
برای فرزندتان وقت کافی بگذارید
درگیری شغلی، نداشتن وقت، مشکلات زندگی دلیلی بر این نمیشود که برای فرزند خود وقت کافی نگذارید. با نوجوانتان به گردش بروید، با یکدیگر به سینما و خرید بروید، با هم دیگر آشپزی کنید و پای صحبتهای او با دقت بنشینید، بگذارید احساس ارزشمندی کند. در زمان صحبت با فرزندتان تمامی حواس خود را به او بدهید و از بازی با موبایل یا تماشای تلویزیون خودداری کنید.
ابراز احساسات کنید
نیاز به محبت و دوست داشته شدن در این سن بسیار بالا میرود. نوجوان دوست دارد محبت را از زبان والدین خود بشنود و اطمینان پیدا کند که دوستش دارند. جملات، دوستت دارم، تو بهترین هدیه خدا به من هستی، بهت افتخار میکنم، تو فرشته منی و.. را در بیان و عمل به او بگویید تا احساس ارزشمندی کند. نوجوانی که نیاز عاطفیاش در خانه و خانواده تامین نشود، دنبال آن در بین دوستان و جنس مخالف میگردد.
رفتارهای مثبت او را تحسین کنید
از نقاط قوت او تعریف کنید و رفتارهای مثبتش را تحسین کنید چرا که سبب تقویت احساس ارزشمندی در او میشود. هرزگاهی از او در جمعهای فامیلی تمجید کنید تا آگاه شود شما حواستان به رفتارهای صحیحش هست.
در مقابل رفتارهای مثبت به او پاداش دهید
در زمانه امروز تنبیه اثر عکس بر رفتار نوجوان میگذارد. تنبیه کردن فزندتان باعث ایجاد فاصله بین او و شما میشود. به جای این عمل، زمانی که از او رفتاری مثبت دیدید برای مثال کمک به کار در منزل، نمره بالا در درس ریاضی، مرتب کردن اتاقش یا مسئولیت پذیری، او را به تفریح ببرید یا برایش جایزه تهیه کنید.
خواستههایتان را در قالب سوال مطرح کنید
هیچ فردی از امر و نهی کردن دل خوشی ندارد. زمانی که یک خواسته را به صورت امری بیان کنید او ممکن است برای لجبازی انجام ندهد. اما میتوانید همین خواسته را در قالب یک سوال مطرح کنید. برای مثال میتوانی امروز در کارهای خانه به من کمک کنی خیلی خسته شدم و نیاز به کمک دارم. در این شرایط نوجوان قدرت تصمیم گیری دارد و از انجام آن احساس رضایت میکند.
از واژههای لطفا و متشکرم استفاده کنید
هر بار که چیزی از او میخواهید به جای استفاده از جملات امری با لطفا شروع کنید و در پایان حتی اگر وظیفهاش را انجام میداد از او بابت انجام این کار، تشکر کنید. این رفتار قدردانی را در او تقویت میکند و یاد میگیرد قدرشناس زحمات شما باشد.
اشتباهات رایج در تربیت نوجوان
- عدم آگاهی و شناخت ویژگیهای سن نوجوانی
- قطع ارتباط و فاصله گرفتن از نوجوان
- نظارت مستقیم و اعمال محدودیتهای بیش از اندازه
- انتقادهای مداوم پدر و مادر از نوجوان
- ایده آل گرایی والدین
- اعمال علایق شخصی و نادیده گرفتن علایق فرزندتان
- لجبازی با نوجوان
- جلوگیری از رشد هویتی فرزندتان
- نپذیرفتن دوستان نوجوان به دلیل صلاح نداستن و عدم ارزیابی
- عدم شناخت و آگاهی از چالشهایی که برای نوجوان در سن بلوغ پیش میآید.
- هماهنگ نبودن رفتار پدر و مادر با یکدیگر در نکات تربیتی
چگونه رابطه مان را با نوجوان بهبود ببخشیم؟
آگاهی از فضای مجازی
امروزه نوجوانان تایم زیادی از وقت خود را در فضای مجازی سپری میکنند والدین با اگاهی از این فضا میتوانند تا حدودی رفتار او را نظارت کنند. به هیچ عنوان نباید ارتباط او با این دنیا را قطع کنید چرا که احساس سرافکندگی در میان همسالانش میکند. اما با رفتاری صمیمانه، قوانینی برای استفاده از فضای مجازی و تایم مشخص استفاده از موبایل، در منزل بگذارید و همه موظف باشند به این قوانین پایبند باشند. زمانی که نوجوان شاهد باشد حتی والدین خود از این قوانین پیروی میکنند، بدون لجبازی این کار را انجام میدهد.
آگاهی از شرایط و احساسات نوجوان در این سن
همه ما بلوغ را تجربه کردهایم اما در هر زمانی باید اطلاعات خود را متناسب با آن به روز کنیم. آگاهی و شناخت والدین از دنیای نوجوانی و بلوغ به درک فرزندشان کمک شایانی میکند. همچنین زمانی که او این درک را احساس کند، صمیمت بیشتری را بین خود و والدینش حس میکند.
کمک گرفتن از متخصص نوجوان
مراجعه به مشاوره نوجوان به والدین در آشنایی با نیازهای روحی فرزندشان کمک موثری میکند. مشاور با آموزش مهارتهای ارتباطی، رفتار بین والدین و نوجوان را بهبود میبخشد و چگونگی رفتار با نوجوانان را به شما یاد میدهد.
سخن آخر
نوجوانی که با بلوغ جسمی، روحی و جنسی همراه است، چالشهای فراوانی را هم برای خود نوجوان و هم برای والدینش دارد. رفتار صحیح با نوجوان به قدری اهمیت دارد که میتواند شخصیت او را شکل دهد. وظیفه هر پدر و مادری این است که با آگاهی از نحوه برخورد صحیح با فرزندشان به تربیت اصولی و سلامت روانی او کمک کنند.
مطالعه بیشتر: رفتار های ناسازگار: علل و ارتباط آن با اضطراب و درمان
