دلبستگی ایمن چیست ؟
زمانی که مادر یا مراقب نوزاد از بدو تولد به درستی و به موقع پاسخگوی نیازهای کودک باشد علاوه بر اینکه باعث می شود نوزاد به دنیای اطرافش اعتماد کرده و با خیال راحت به جست و جو بپردازد ، باعث به وجود آمدن رابطه و تعامل عاطفی مثبتی بین مادر و نوزاد می شود که باعث شکل گرفتن دلبستگی ایمن، طی شدن درست و به موقع مراحل دلبستگی و سلامت روانی کودک در آینده می گردد . نشانه دلبستگی ایمن در کودکی این است که این کودکان رفتار دلبستگی واضحی بعد از جدایی مادر نشان می‌دهند . وقتی مادر آن ها را ترک می کند، آنها مادر را صدا می‌کنند ، دنبال او می‌روند و او را جستجو می کنند و در آخر شروع به گریه می‌کنند . زمانی که مادر برمی‌گردد خوشحال می‌شوند و او را بغل می‌کنند و می‌خواهند با وی تماس جسمی داشته باشند و در بغل مادر باشند ، بعد از مدت کوتاهی آرام می‌شوند و سعی می‌کنند دوباره بازی را شروع کنند . این رفتار نشان دهنده یک دلبستگی ایمن در کودک است .
مفهوم دلبستگی
جان بالبی کسی بود که مفهوم دلبستگی و تعلق را مطرح کرد. دلبستگی، ارتباط بین دو نفر می باشد و این واژه را به این گونه تعریف کرد ارتباط روانی پایدار بین دو انسان است. به نظر او پیوند های اولیه کودک و پرستارش تاثیر فوق‌العاده‌ای در طول زندگی دارد و دلبستگی باعث نزدیک ماندن فرزند به مادر می‌شود و به همین دلیل احتمال بقای کودک افزایش پیدا می‌کند. محور اصلی نظریه دلبستگی مادرانی که در دسترس فرزندان بوده و نیازهای کودکان شان را به موقع براورده می‌کند. والدینی که دارای ثبات رفتاری روانی هیجانی هستند، این افراد احساس امنیت را در فرزند خود ایجاد می‌کنند.
دلبستگی نوعی پیوند عاطفی عمیق با افراد خاص در زندگی است. به گونه ای که در تعامل با آنها احساس شادی و نشاط می‌کنیم و اگر استرس داشته باشیم در زمان ارتباط با این افراد احساس آرامش می کنیم. خانواده اولین مکانی است که شخصیت کودک در آن شکل می‌گیرد و نقش مهمی در ایجاد دلبستگی ایمن دارد. همانطور که کودک رشد جسمانی می‌کند، شرایط محیطی و خانوادگی می‌تواند به رشد بیشتر و بهتر کودک کمک کند همچنین در مقابل می‌تواند از رشد کودک جلوگیری کند. ارتباط موثر والدین با کودکان خود، نقش مهمی در سلامت فرزندانشان دارد پس به طور کلی سلامت روانی و رشد کودک در تعامل با والدین منعکس می‌شود.
دلبستگی ایمن در دوره نوزادی
یکی از حساس ترین دوره ها برای تشکیل دلبستگی ایمن دوران نوزادی است. یعنی از بدو تولد تا یک سالگی و اساس دلبستگی ایمن در همین دوره شکل می گیرد. دوره های بعدی تکمیل کننده و تایید کننده این دلبستگی هستند. دلبستگی از نوزادی تا بزرگسالی ادامه دارد و همیشه و همواره همراه فرد خواهد بود.
عوامل مشکل ساز در شکل گیری دلبستگی ایمن
برخی عوامل می تواند این دلبستگی ایمن را به خطر بیندازد عواملی مانند:
- بیماری‌های نوزاد
- عوارض زایمان
- تولد زودرس
- افسردگی پس از زایمان
- فقدان حضور پدر
- اختلاف والدین
- بیماری‌های مادر
به همین دلیل است که توصیه می‌شود قبل از تصمیم به فرزندآوری در تمامی زمینه ها و نقش مهم والدین اطلاعات کسب کنیم، مهارت بیاموزیم و سپس اقدام به انجام این کار کنیم.
عوامل موثر بر دلبستگی ایمن
پژوهشگران ۵ عامل مهم را در شکل گیری دلبستگی ایمن بیان می کنند :
- فرصت برقرار کردن رابطه نزدیک: نوزادان باید با والدین ارتباط داشته و رابطه نزدیکی با هم برقرار کنند تا پیوند عاطفی عمیقی بین آنها شکل بگیرد و باعث به وجود آمدن دلبستگی ایمن در کودکان شود .
- کیفیت پرستاری از کودک :مادر یا مراقب باید در کنار کودک حضور داشته و نیازهای اساسی کودک مثل غذا را در اسرع وقت برآورده سازد . پاسخ‌دهی سریع ، منظم و مناسب مادران به علایم نوزادان و نگهداری محبت‌آمیز آنها ، با ایمن بودن دلبستگی ارتباط دارد . مادر هنگام ارتباط با کودک نباید خسته و بی حوصله باشد و به کودک بی توجهی کند یا اینکه بیش از اندازه به کودک توجه کند .
- ویژگی های کودک : دلبستگی حاصل یک رابطه و تعامل دو نفره بین والد و مراقب است ، بعضی از نوزادان بی قرار هستند و بیشتر گریه می کنند و بعضی به اصطلاح خوش اخلاق تر هستند . عواملی مانند تولد زودرس و بیماری نوزاد نگهداری از نوزاد را برای والدین سخت تر می کند . اگر والدین وقت و حوصله کافی برای پرستاری از نوزاد داشته باشند و نوزاد هم بیماری خاص و شدیدی نداشته باشد ، نوزاد مراحل دلبستگی را به خوبی طی خواهد کرد.
- شرایط خانوادگی : نوع رفتاری که والدین با کودک دارند از مهم ترین شرایط خانوادگی است . والدینی که خودشان مورد بی مهری پدر و مادرشان قرار گرفته اند نباید با فرزندشان هم همانطور رفتار کنند ، باید پدر و مادرشان را ببخشند و سعی کنند خودشان والدین خوبی باشند .
- خلق و خوی کودک : دلبستگی حاصل یک تعامل دو نفره است و رفتار مادر با نوزاد تا حد زیادی تابعی از رفتار خود نوزاد است . بعضی نوزادان خلق و خوی دشوار دارند و برخی خقل و خوی ملایم دارند که عامل تعیین کننده ای برای رفتار مادر با نوزاد است .
انواع سبک های دلبستگی در روانشناسی
- دلبستگی ایمن
- دلبستگی ناایمن
- دلبستگی ناایمن اجتنابی
- دلبستگی ناایمن دوسوگرا
- دلبستگی ناایمن آشفته
سخن آخر:
دلبستگی ایمن دقیقا در نقطه مقابل وابستگی و اضطراب قرار دارد. دلبستگی ایمن به این معنی است که نقطه آغازی برای حرکت به سمت مستقل شدن، خودشکوفایی، بروز استعداد و توانایی ها می‌باشد. دلبستگی هیچ گاه به معنی وابستگی نمی‌باشد. انسان های وابسته توانایی حرکت به سمت مستقل شدن را ندارند. همه والدین باید مفهوم دلبستگی ایمن را جدی بگیرند و برای سلامت فرزندشان آگاهی های لازم را کسب کنند. بهتر است با یک مشاور کودک در این زمینه صحبت کنند.
مطالب مرتبط:
