انسان ها در خانواده متولد می‌شوند و خانواده اولین نهاد اجتماعی است که فرد در او رشد می‌کند. به همین دلیل است که انسان از همان ابتدای ورودش به این دنیا با جامعه، فرهنگ، ارزش‌ها و هنجارها انطباق پیدا می‌کند. مراحل اجتماعی شدن تا چندی پیش به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شد که توسط خانواده و اجتماع صورت می‌گرفت. اما امروزه جامعه شناسان براین باورند درون جامعه، افراد به یک اندازه تاثیر پذیر نیستند. هر فردی می‌تواند از طریق خانواده، مدرسه، دانشگاه، محل کار و.. روند اجتماعی شدن را طی کند. تاثیرات متقابل فرد و جامعه بر روی هم انکار ناپذیر است. خانواده سالم افرادی موفق و سالم را پرورش می‌دهد. جامعه سالم بستر مناسب برای پیشرفت و سازندگی خانوادههای شاد و سلامت را می‌سازد.
خانواده مانند یک آموزشگاه عمل می‌کند و اولین مکانی است که فرهنگ و تمدن، ارزش‌های اخلاقی، زمینه‌های تکامل و تحول را به فرد انتقال می‌دهد. به طور خلاصه در یک جمله می‌توان گفت سعادت جامعه در گرو سلامت خانواده است. زمانی که دو نفر تشکیل خانواده می‌دهند اگر از همان ابتدا مدام در جنگ و دعوا باشند، خودخواه باشند، از خود گذشتی را بلد نباشند، مسائل کوچک را به خطاهای بزرگ تبدیل کنند و… باعث می‌شوند تمامی این مسائل رفته رفته،فرهنگ خودخواهی در جامعه رواج دهد.
خانواده ضد اجتماعی
خانواده‌ای که هنجار شکن باشد این الگوی ناسالم را به نسل بعد منتقل می‌کند. جامعه شناس امریکایی ویلیام آگبرن کارکرد اصلی خانواده را به ۶ دسته تقسیم کرد:
- تولید مثل و ادامه نسل
- حمایت و مراقبت
- جامعه پذیری
- تنظیم رفتار جنسی
- عاطفه و همراهی
- اعطا جایگاه اجتماعی
اما بسیاری از جامعه شناسان دیگر معتقد هستند که خانواده در کنار کارکرد‌های مثبت می‌تواند شرایط منفی برای افراد ایجاد کند. برای مثال والدین معتاد می‌توانند مسیری سبز برای اعتیاد فرزندشان به وجود آورند. خشنوت، خیانت، بزهکاری، روسپیگری بخشی از تاثیرات منفی خانواده محسوب می‌شود.
خانواده‌ای که کنترل اجتماعی بر روی فرزندانش ندارد، روند درونی کردن ارزش‌ها را با مشکل روبه رو می‌کند. این خانواده با الگوی ضداجتماعی، رفتار ناسالم را به نسل بعد منتقل می‌کند و راه فرهنگ سازی را به انحراف می‌کشاند. کودکانی که دچار کمبود مهر و محبت هستند از بقیه افراد بیشتر در خطر منحرف شدن از معیارهای جامعه هستند. در طرف مقابل کودکانی که بیش از اندازه به آن‌ها بها داده شده است و هیچ گونه مسئولیتی نداشته‌اند افرادی ناکارامد بار می‌آیند. خانواده سالم اولین گام برای داشتن جامعه‌ای سلامت و پویا است. برای اشنایی بیشتر با مفهوم خانواده چیست و ویژگی‌های خانواده سالم میتوانید مقاله آن را در سایت ما مطالعه کنید.
تاثیر تحولات اقتصادی و اجتماعی برخانواده
همان‌گونه که خانواده در جامعه اثر گذار است، جامعه نیز با مسائل فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در چرخه حیات خانواده تغییر ایجاد می‌کند. برای مثال با پیشرفت تکنولوژی و مدرن شدن جوامع، نظام خانواده از سنتی به صنعتی تحول یافته است. امروزه در عصر ارتباطات به قدری سرعت تغییرات بالا است که آسیب‌ها و مشکلاتی را برای جوامع به وجود آورده است. خانواده‌ها نیز از این مسئله مستنثی نیستند.
در دنیای حاضر مشکلات اقتصادی تاثیر انکار ناپذیری بر اوضاع زندگی خانواده دارد. فشار اقتصادی حتی برای زمان کوتاه بر فشار روانی بسیاری از خانواده‌ها می‌افزاید. در این شرایط مدیریت صحیح و داشتن انتظار های واقع ببینانه به کنترل صحیح اوضاع و غلبه بر مشکلات کمک می‌کند. کمک گرفتن از مشاوره خانواده و اشنایی با نحوه مدیریت خانواده نقش بسزایی در کاهش تاثیرات نامطلوب شرایط جامعه بر خانواده دارد.
پیامد های وجود مشکلات اقتصادی در خانواده
از بین رفتن سلامت روان
اولین اسیبی که مشکلات مالی به همراه دارد اسیب به سلامت روان است. زمانی که فرد تحت فشار مخارج و هزینه ها باشد، درگیری ذهنی پیدا می‌کند. وجود استرس در این مواقع به فشار روانی می‌افزاید. زمانی که فرد علی خصوص سرپرست خانواده نتواند نیاز و خواسته افراد را تامین کند دچار سرخوردگی و ناکامی می‌شود. احساسات منفی، شکست، ناتوانی و فشار روانی سلامت روانی را به خطر می‌اندازد و اختلالاتی مانند افسردگی، اضطراب، روان تنی و .. به دنبال خود دارد.
از بین رفتن سلامت جسمی
تامین غذای خوب و سالم، انجام چکاپ‌های دوره‌ای و درمان بیماری‌ها شامل هزینه‌های بسیاری است که بخشی از مخارج مالی محسوب می‌شود. زمانی که فرد تحت فشار مشکلات اقتصادی باشد از این موارد صرف نظر می‌کند تا به الویت های دیگری رسیدگی کند.
رابطه ضعیف با فرزندان
زمانی که پدر و مادر درگیر مشکلات مالی باشند بیشتر تایم خود را برای به دست آوردن پول، کار می‌کنند و با تحمل فشارهای مختلف، دیگر تایمی برای رسیدگی به کار فرزندان خود ندارند. این امر رفته رفته اعضا را از یکدیگر دور می‌کند. در صورت فقدان مهر محبت و ارتباط صمیمانه با فرزند، او مستعد مشکلات بزرگ‌تری در آینده خواهد شد.
از هم پاشدین خانواده
زمانی که زوجین در امرارمعاش با شکست مواجه می‌شوند، ممکن است آن ها تا مرز جدایی پیش روند. افراد بر خلاف تصورشان که فکر می‌کردنند خوشبختی در انتظارشان است و همه چیز را درست می‌کنند با مشکلات مالی روبه رو می‌شوند. همچنین وجود فشارهای روانی آن‌ها را پرخاشگر می‌کند.
اعتیاد
طی تحقیقات به عمل آمده بسیاری از معتادین در اثر مشکلات مالی به سمت اعتیاد روی آوده‌اند.
در پایان به طور خلاصه به راهکارهای رویارویی با مشکلات اقتصادی اشاره می کنیم:
- ازدواج در زمان مناسب با بررسی دقیق شرایط
- فرزند آوری به موقع
- مدیریت بحران
- یادگیری مهارت‌ها
- حمایت از یکدیگر
- کمک گرفتن از مشاور متخصص
نتیجه گیری
- خانواده بیشترین تاثیر را در شکل‌گیری شخصیت فرد دارد.
- خانواده اولین و مهم ترین نهاد اجتماعی است که اثر مستقیم بر جامعه دارد.
- سلامت جامعه و فرد در گرو همدیگر است.از همین رو سلامت خانواده از اهمیت بسیاری برخوردار است.
- برای داشتن جامعه سالم، شاد و موفق باید خانوادههای سالمی داشته باشیم. خانواده سالم به این معنا نیست که اصلا مشکلی برایشان پیش نمی‌اید. وجوداختلاف و چالش‌های متفاوت در روند زندگی هر شخصی طبیعی است اما در خانواده سالم افراد با مهارتی که دارند اوضاع را به بهترین نحو کنترل می‌کنند.
- مطالعات و تحقیقات نشان می‌دهد بیشتر مشکلات رفتاری و اجتماعی ریشه در عدم سلامت خانواده دارد. که این نشان دهنده اهمیت نقش خانواده در جامعه است.
