امروزه به‌دلیل عدم استفاده صحیح از شبکههای اجتماعی، بسیاری از خانوادهها از نظر روانی به آسیب‌های شدید دچار میشوند. کاربران شبکههای اجتماعی به‌خصوص اعضای جوان خانوادهها با غرق شدن در فضای اینترنت، روابط صمیمانه و واقعی خود را فراموش می‌کنند و دیگر قادر به برقراری تعاملات اجتماعی واقعی نیستند. البته استفاده درست از این فضا بدون شک مزایای بسیاری دارد، اما در این مطلب قصد داریم اثرات مخرب رسانه‌ها و شبکههای اجتماعی روی روابط خانوادگی را بررسی کنیم و راهکارهای رواندرمانی و خانواده‌درمانی مناسب برای مقابله با اعتیاد به آن را ارائه دهیم.
تاثیرات مخرب رسانههای اجتماعی در روابط فرزندان، والدین و چگونگی مقابله با آنها
بدون شک پدران و مادران الگوی فرزندان خود هستند و نقش مهمی در تربیت آنان برعهده دارند. ازاین‌رو والدین باید اولین درمانگر فرزندان خود باشند. از آنجایی که فضای مجازی بسیاری از والدین را نیز به خود درگیرکرده‌است، مشاوره با درمانگران خانواده یا متخصصان روان‌درمان تاثیر فراوانی در تغییر الگوهای رفتاری والدین دارد. در واقع هر دو طرف معادله یعنی خانواده و فرزندان باید طی جلسات متفاوت، تحت مشاوره رواندرمانی فردی و مشترک قرار گیرند که قادر به کاهش تاثیرات مخرب رسانههای اجتماعی روی زندگی خود باشند. در ادامه مهم‌ترین تاثیرات شبکههای اجتماعی روی روابط خانوادگی و شیوه درمانی مقابله با آنهت را بررسی می‌کنیم.
برای دریافت مشاوره خانواده روی لینک روبرو کلیک کنید: مشاوره خانواده
علائم افسردگی و اضطراب ناشی از شبکههای اجتماعی
گذراندن بیش از 2 ساعت زمان در شبکههای اجتماعی ممکن است، اعضای خانواده را با افسردگی و اضطراب روبه‌رو کند. این مشکل روحی و روانی در صورتی ایجاد می‌شود که فرد مایل به انجام سایر کارها مانند: خوابیدن، پیاده‌روی، ورزش، گذران اوقات فراغت در طبیعت، تفریحات سالم و غیره نباشد. در این صورت تعاملات خانوادگی و اجتماعی کمتر می‌شود. روان‌درمانگران‌خانواده برای جلوگیری از تاثیرات مخرب رسانههای اجتماعی بر خانوادهها از آنها می‌خواهند که فعالیت در شبکههای اجتماعی را محدود کنند و به دنیای واقعی برگردند. در غیر این صورت خطر سلامت روان اعضای خانواده را تهدید خواهد کرد.
مقایسه خود با سایر افراد جامعه و رقابت با آنان
یکی دیگر از تاثیرات مخرب الگوریتم‌های شبکههای مجازی این است که افراد را به رقابت و مقایسه اجتماعی مداوم تشویق می‌کنند. در این صورت خانوادهها به‌خصوص نوجوانان و زوج‌های جوان احساس کم‌بودن خواهندکرد. از آنجایی که این الگوریتم‌ها جذابیت بسیاری دارند، دور شدن از آنها دشوار است و بسیاری از افراد را با مشکلاتی از قبیل: استرس، حس تنهایی و غم دچار می‌کند. والدین برای جلوگیری از تاثیرات مخرب رسانههای اجتماعی بر خانوادهها باید فعالیت فرزندان خود در شبکههای اجتماعی را محدود کنند و روی آن نظارت داشته‌باشند. خانوادهها بهتر است به‌جای مقایسه کردن خود با دیگران روی جنبه‌های مثبت زندگی خود متمرکز شوند و با یادآوری آنها از زندگی خود لذت ببرند.
حس 
برخی از نوجوانانی که به‌طور مداوم در فضای مجازی هستند، احساس تنهایی می‌کنند. زیرا با درگیرشدن در فضای مجازی قادر به دریافت حمایت از جانب خانواده یا دوستان خود نیستند. همچنین این افراد در فضای واقعی و زمان تماس رودررو با همسالان خود نیز تمایلی به برقراری ارتباط با آنان ندارند. عدم تماس چشمی و نزدیکی فیزیکی موجب می‌شود که افراد در پیله تنهایی خود فرو روند و به‌مرور زمان تعاملات اجتماعی در فضای واقعی را از دست بدهند. برای جلوگیری از این نوع تاثیرات مخرب رسانههای اجتماعی بر خانوادهها کافی است که افراد به یک فعالیت غیرمجازی مانند: ثبت‌نام در باشگاه، طبیعتگردی، کلاسهای هنری و غیره روی آورند. در این صورت با فضای مجازی فاصله می‌گیرند و حس تنهایی آنها نیز از بین می‌رود.
ایجاد حس نامرئی بودن و دیده نشدن
برخی از افراد خانواده به‌خصوص نوجوانان دچار موقعیت‌های چند قطبی میشوند. به‌عبارت دیگر آنها با توجه به الگوریتم‌های فضای مجازی مانند لایک و کامنت، حس نامرئی بودن یا در صحنه توجه قرار گرفتن می‌کنند. در این صورت با صرف زمان بسیار در این شبکههای اجتماعی سعی در روایت داستان یا اثبات هویت خود دارند. برخی از نوجوانان به‌دنبال دوستان واقعی در این فضا هستند که بدون شک فرصت ارتباط با دوستان، همسالان، معلمان و اعضای خانواده را از دست می‌دهند. روان‌درمانگران برای جلوگیری از تاثیرات مخرب رسانههای اجتماعی بر خانوادهها در زمان درمان، مشاوره‌های تخصصی را به خانوادهها ارائه می‌دهند و از آنها می‌خواهند که هر هفته دورهمیهای دوستانه داشته‌باشند که خود و فرزندان آنان از فضای مجازی دور شوند.
از بین رفتن تدریجی سلامت روان
بسیاری از الگوریتم‌های شبکههای مجازی برای تشویق نوجوان یا سایر افراد خانواده به‌سمت یک دیدگاه محدود در مورد سیاست، خودکشی، دوستی، مذهب، هویت جنسی، تمایلات جنسی، اختلالات روانی و غیره است. به‌عنوان مثال برخی از افراد ناامید با ورود به این فضا راه‌های خودکشی را می‌آموزند یا برخی از ویدئوها موجب می‌شود که نوجوانان تصور کنند به اختلال روانی مبتلا هستند. درواقع این رسانه‌ها با تمرکز روی شخص، آنها را به‌سمت موضوعات مورد علاقه خود سوق می‌دهند. برای حفظ سلامت روان اعضای خانواده، آنها باید زمان بیشتری با یکدیگر باشند، بین زندگی واقعی و مجازی تعادل برقرار کنند، حداقل یک روز از هفته را بدون ورود به رسانههای اجتماعی بگذرانند و به یک فعالیت فیزیکی یا ذهنی واقعی مشغول شوند.
حس عدم جذابیت
این حس نیز به‌دلیل فیلترهای زیبایی موجود در این شبکه‌ها به بسیاری از افراد منتقل می‌شود که از طریق عمل‌های زیبایی جذاب‌تر دیده شوند. این فیلترها ظاهری دست نیافتنی را به نمایش می‌گذارند که افراد تنها با عمل زیبایی به آن خواهد رسید. در نتیجه حس عدم جذابیت یکی از تاثیرات مخرب رسانههای اجتماعی بر خانوادهها است که باید از طریق راهکارهای رواندرمانی اعتماد به نفس افراد را بالا برد.
کاهش تاثیرات مخرب شبکههای اجتماعی بر خانوادهها از طریق رواندرمانی
بدون شک فضای مجازی بسیار هیجان‌انگیز است و تمامی افراد را به خود جذب می‌کند. زیرا افراد از طریق این فضا به هر اطلاعاتی در هر زمینه‌ای که بخواهند، به‌راحتی دست پیدا خواهند کرد. با این حال نباید از تاثیر مخرب شبکه‌ها و رسانههای اجتماعی روی روابط خانوادگی غافل شد. الگوریتم‌های این فضا افراد خانواده را به گذراندن زمان بیشتر در آن تشویق می‌کنند. این شبکه‌ها موجب قطع ارتباط سالم اعضای خانواده با یکدیگر و ایجاد درگیری بین آنان میشوند که نتیجه آن آسیب فردی و خانوادگی است. روان‌درمانگران خانواده برای مقابله با تاثیرات مخرب رسانههای اجتماعی بر خانوادهها راهکارهای متفاوتی را پیشنهاد می‌دهند که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
- مدیریت احساساتی مانند: استرس، خجالت، ناامیدی، ترس، خشم، اندوه و طردشدن
- برخورداری از روابط غیرمجازی برای ایجاد حس نزدیکی عاطفی و فیزیکی
- مدیریت صمیمیت در خانواده و گروه دوستان از طریق پرسیدن سوالات صمیمی از آنها
- صحبت و گفتگوی صادقانه با خود، خانواده و دوستان
- شناخت نیازهای خود و تعیین سبک زندگی درست
- برقراری ارتباط با خودتان از طریق یادداشت آرزوها، اهداف و امیدهای خود برای سه ماه آینده
- ارزیابی برنامه‌های روزانه برای درک بهتر نگرش و احساسات خود
مطالعه بیشتر:
- تاثیر تعطیلات خانوادگی و سلامت روان
- عادت‌های خوابی که به سلامت روان آسیب می‌زند
- چگونه مغز خود را دوباره سیم‌کشی کنیم؟
سوالات متداول
در ادامه به سوالات متداول شما در خصوص تاثیرات مخرب شبکههای اجتماعی بر خانوادهها پاسخ می‌دهیم.
تاثیرات مخرب رسانههای اجتماعی بر خانوادهها چیست؟
متداولترین تاثیرات مخرب رسانههای اجتماعی شامل: عدم حس جذابیت، احساس ناکافی بودن و دیده نشدن، از بین رفتن سلامت روان، تنهایی، افسردگی، اضطراب و رقابت ناسالم با سایرین میشوند.
راهکارهای مقابله با تاثیرات مخرب شبکههای اجتماعی روی خانوادهها در درمان چیست؟
ثبت نام در کلاسهای آموزشی غیرمجازی، رفتن به باشگاه، طبیعتگردی، خاموش کردن تلفن همراه در ساعاتی از شبانهروز، عدم استفاده از تلفن همراه در زمان خواب، شرکت در دورهمیهای دوستانه، صحبتکردن اعضای خانواده با یکدیگر از جمله راهکارهای مقابله با تاثیرات مخرب رسانههای اجتماعی بر خانوادهها است.
پدر و مادر در استفاده درست فرزندان خود از رسانههای اجتماعی چه نقشی دارند؟
از آنجایی که پدر و مادر وظیفه تربیت فرزندان خود را برعهده دارند، آنان باید الگویی درستی برای کودکان و نوجوانان باشند. در صورتی که والدین از مشاوره رواندرمانی استفاده‌کنند، راحت‌تر قادر به کنترل و مدیریت فرزندان خود در استفاده صحیح از فضای مجازی خواهند بود.
خانوادهها برای جلوگیری از تاثیرات مخرب رسانههای اجتماعی بر خانوادهها باید به چه کسانی مراجعه کرد؟
اعضای خانواده برای حل مشکل اعتیاد خود و فرزندانشان به رسانههای مجازی بهتر است به روان درمانگران خانواده یا متخصصان رواندرمانی مراجعه کنند.
