رسیدن به استقلال، شکل گیری شخصیت، پیدا کردن هویت ثابت، رویارویی با مسئولیت‌های جدید، تغییرات هورمونی و شروع بلوغ همگی از عواملی هستند که نوجوان را مستعد ابتلا به افسردگی می‌کند. افسردگی در نوجوانان از شایع ترین اختلالات روانی در این سن به شمار می‌رود. درمان نشدن افسردگی در این دوره می‌تواند مشکلات دیگری را در بزرگسالی برای فرد به وجود بیاورد. افسردگی خلق و خو را بهم می‌ریزد و تمرکز را از نوجوان می‌گیرد. متاسفانه درصد بالایی از خودکشی‌های انجام شده در نوجوانان به علت افسردگی بوده است. توصیه ما به تمامی والدین این است که تمامی علائم افسردگی را به خوبی بشناسند تا در صورت مشاهده در رفتار فرزندشان، او را به پیش مشاوره نوجوان ببرند. همچنین نحوه برخورد با یک نوجوان افسرده از اهمیت بالایی در روند بهبودی برخوردار است. در ادامه به علائم و دلایل بروز از آن می‌پردازیم.
علائم افسردگی در نوجوانان چیست؟
علائم افسردگی در نوجوانان در حالات جسمی و روانی خودش را نشان می‌دهد. گاهی احساس غم یا تغییر خلق و خو به واسطه اتفاق ناگواری است که برای فرد رخ داده است. برای مثال سانحه تصادف یا از دست دادن یکی از نزدیکان. در این شرایط طبیعی است که نوجوان مدتی حال مساعدی نداشته باشد. اما اگر این روند ادامه دار شود و رفته رفته میزان آن شدت یابد و همچنین در روند زندگی روزمره خلل ایجاد کند ممکن است به افسردگی دچار شده باشد. هر شخصی که به افسردگی مبتلا می‌شود تمامی علائم را باهم ندارد و با توجه شرایط خودش برخی از این علامت‌های شایع را نشان می‌دهد.
برخی از اصلی‌ترین نشانه‌های افسردگی در نوجوانان
- خلق و خوی او تغییر می‌کند.
- تنهایی را به جمع ترجیح می‌دهد.
- تمایل به منزوی شدن دارد.
- کم حرف و ساکت می‌شود.
- بی حوصله و گوشیه گیر است.
- تمایلی به وقت گذرانی با همسالانش را ندارد.
- احساسات غم و ناراحتی را تجربه می‌کند.
- نسبت به آینده و زندگی کردن نا اامید است.
- احساس بی ارزشی می‌کند.
- از عزت نفس پایینی برخوردار است.
- بهانه گیر می‌شود و اغلب بی دلیل گریه می‌کند.
- تحریک پذیر شده و با کوچک‌ترین مشکل عصبانی می‌شود.
- از اتفاقات پیش پا افتاده فاجعه‌های سهمگین در ذهن خود می‌سازد.
- در انجام عملکردهای روزانه دچار اخلال شده است.
- تمایلی به انجام فعالیت‌هایی که از آنها لذت می برد ندارد.
- دچار افت تحصیلی می‌شود.
- با دوستان، اعضای خانواده و اقوام بحث و جدل می‌کند.
- مدام خود را بابت اشتباهات گذشته سرزنش می‌کند.
- احساس گناه و عذاب وجدان دارد.
- مشکل در خوابیدن دارد.
- خود را فردی شکست خورده و ناموفق می‌بیبند.
- فقط مشکلات و سختی‌ها را مورد توجه قرار می‌دهد و موارد مثبت به چشمش نمی‌آید.
- افکار منفی را دامن می‌زند.
- پرخاشگری و پریشانی در مسائل بی اهمیت دارد.
- اختلالات رفتاری در نوجوان دیده می‌شود.
- فکر به خودکشی یا آسیب به خود را دارد.
- توجه و تمرکزش را از دست می‌دهد.
- احساس خستگی مفرط دارد و بی انرژی است.
- تمایل به مصرف دخانیات، الکل و مواد مخدر را دارد.
- از دردهای جسمانی مانند: سردرد، دل درد، گردن درد و.. شکایت می‌کند.
- اشتهایش روند طبیعی همیشگی را ندارد. یا پرخوری عصبی دارد و یا کم خوری.
- به ظاهر خود نمی‌رسد.
- از آسیب رساندن به خود یا انجام کارهایی مانند تتوی بیش از اندازه یا پرسینگ‌های دردناک لذت می‌برد.
- از مدرسه فرار می‌کند.
- انگیزه‌ای برای هیچ فعالیتی ندارد.
علت‌های ابتلای نوجوان به افسردگی
- ژنتیک : افرادی که در خانواده خود ژن افسردگی را داشته‌اند، بیشتر از افرادی که این ژن را ندارند مستعد ابتلا شدن به این بیماری می‌باشند.
- هورمون‌ها: نوجوان در این سن بلوغ جسمانی را تجربه می‌کند که با تغییر هورمون‌ها همراه است. به هم ریختن هورمون‌های بدن مانند کم شدن ترشح سرتونین یا کم کاری تیروئید از دلایل بروز افسردگی در فرد به شمار می‌رود.
- پیشامد تلخ و ناگوار: بروز سانحه‌ی تصادف، از دست دادن ناگهانی اطرافیان، طلاق والدین، دوری از خانواده و بلایای طبیعی از اتفاقات ناگهانی است که به ابتلای افسردگی کمک می‌کند.
- آسیب دوران کودکی: تجاوز جنسی یا عاطفی، سواستفاده، بی‌مهری، دعوای پدر و مادر و.. سبب ایجاد خاطره‌ای سخت برای نوجوانان می‌شود که می‌تواند او را دچار افسردگی کند.
- بی‌توجهی والدین و اطرافیان: نوجوان در سن بسیار حساسی قرار دارد که تایید و توجه دیگران را برای رسیدن به استقلال نیاز دارد. در صورتی که تربیت نوجوان توسط پدر و مادر به خوبی صورت نگیرد، احتمال افسرده شدن او وجود دارد.
- مصرف مواد مخدر و دخانیات
- زندگی در محلی آشفته و نابه سامان
- مبتلا شدن به بیماری‌های جسمی مانند دیابت، سرطان، ام اس و…
- اعیتاد به فضای مجازی و استفاده از بازی‌های کامپیوتری
- مشکلات در مدرسه
درمان افسردگی
برای افسردگی درمان‌های متعددی در نظر گرفته می‌شود که تشخیص آن توسط روانشناس داده می‌شود. متخصص با انجام تست افسردگی در نوجوانان و مصاحبه بالینی در قدم اول سعی در ریشه یابی این اختلال دارد. سپس تکنیک‌های روان درمانی را متناسب با شرایط و سن مراجع انجام می‌دهد. درصورت شدید بودن این اختلال و نیاز به دارو درمانی، مشاور، نوجوان را به روانپزشک ارجاع می‌دهد تا در کنار روان درمانی از دارو درمانی نیز کمک بگیرد. روانشناس همچنین با والدین نوجوان صحبت می‌کند و مهارت‌های لازم در برخورد با موقعیت‌های این سن حساس را به آنها آموزش می‌دهد. استفاده از تکنیک‌های آرام سازی مانند ریلکسیشن و مدیتیشن در کنترل استرس و درمان افسردگی موثر است.
راهکارهای پیشگیری از افسردگی نوجوان
- او را به انجام ورزش و فعالیت روزانه تشویق کنید.
- از یک متخصص نوجوان برای تربیت صحیح فرزندتان کمک بگیرید.
- سعی کنید او را درک کنید و همدلانه با او صمیمی شوید.
- برایش وقت بگذارید و به نیازهای او توجه کنید.
- غذاهای سالم و مقوی را جایگزین فست فود و غذای نامناسب بکنید.
- استفاده از فضای مجازی را محدود کنید.
- سعی نکنید رفتارهای او را کنترل کنید.
- احساساتش را درک کنید و پای صحبت‌هایش بنشینید.
- او را تشویق کنید به اندازه کافی بخوابد.
- صبور باشید و محیطی حمایتگرانه و امن برایش بسازید.
سخن آخر
دوران بلوغ به قدری حساس است که رفتار با نوجوان از اهمیت خاصی برخوردار است. بسیاری از دلایل ابتلا به افسردگی از محیط اطراف نوجوانان نشات می‌گیرد. والدین باید نحوه برخورد با نیازهای فرزندشان را بشناسند تا تربیتی صحیح را در پیش گیرند. افسردگی نوجوان می‌تواند به سلامت روان و روند رشدی او لطمه بزند و در صورت درمان نشدن در بزرگسالی مشکلات بزرگ‌تری را به وجود آورد. در صورت مشاهده علائم افسردگی از در فرزندتان بهترین توصیه به شما این است که در اولین فرصت به یک متخصص نوجوانان مراجعه کنید.
