وابستگی و اعتیاد به تلفن همراه و اینترنت در کودکان
امروزه با افزایش تکنولوژی و مجازی شدن آموزش‌ها، وابستگی کودکان به گوشی همراه شدت یافته است. این موضوع یکی از معضلات این روزهای خانواده‌ها به شمار می‌رود. اعتیاد به تلفن همراه صدمات روحی و جسمی بسیاری را به همراه خودش دارد.
اصطلاح اعتیاد فقط در زمینه مصرف مواد مخدر به کار نمی‌رود بلکه تعلق بیمارگونه به یک وسیله یا هر چیز دیگر می‌تواند یک نوع اعتیاد باشد. زمانی که وابستگی بیش از حد به فضای مجازی و وسایل الکترونیکی زیاد شود، اعتیاد رخ می‌دهد. در ادامه این متن با شکرانه همراه باشید تا علل و راهکارهای کاهش وابستگی کودکان به اینترنت را بررسی کنیم.
نشانه‌های وابستگی کودک به گوشی همراه
در اولین قدم به نشانه‌های وابستگی کودکان به تلفن همراه و اینترنت می پردازیم:
- کودک گوشی خود را همه جا با خود می‌برد حتی زمانی که می‌خواهد بخوابد، آن را کنار بالش‌اش می‌گذارد.
- کودک در شرایطی که گوشی همراه را به دست دارد خوابش می‌برد.
- زمان پخش برنامه‌های مورد علاقه همچنان سرش در گوشی است .
- مدت استفاده از گوشی همراه در طول شبانه روز بسیار زیاد است.
- موقع صبحانه خوردن و غذا خوردن علاقه مند است گوشی را در دست بگیرد و با آن مشغول باشد .
- اگر گوشی را از کودک بگیریم دچار وحشت، ناراحتی و ترس می‌شود به طور کلی جدایی از گوشی برایش بسیار سخت است.
- حتی زمانی که کودک خسته است و حالت خواب آلودگی دارد باز هم گوشی را کنار نمی‌گذارد.
- او ترجیح می‌دهد به جای بازی با همسالان و دوستان خودش با گوشی بازی کند.
- شارژ گوشی کودک بسیار زود تمام می‌شود.
- او سعی دارد در ساعات متفاوت به صورت پنهانی از گوشی استفاده کند. مخصوصاً در صبح زود یا در نیمه شب.
- مجبور باشید برای برقراری ارتباط با کودک به زور گوشی را از دسترس او خارج کنید.
علل گرایش کودکان به استفاده از تلفن همراه
1_ عدم آموزش صحیح والدین
قبل از هرچیزی والدین باید آموزش مدیریت زمان و استفاده صحیح از اینترنت و تلفن همراه را به کودک خود بیاموزند. این آموزش می‌تواند به صورت مستقیم و غیر مستقیم انجام شود. والدینی که از کودک خود غافل می‌شوند و برای اینکه فرزندشان شلوغ نکند آنها را به استفاده از بازی‌های تلفن همراه تشویق می‌کنند خبر ندارند که این امر، آسیب‌های جبران ناپذیری را به همراه خواهد داشت.
2_ تهیه گوشی شخصی توسط والدین
برخی از خانواده ها بر این باورند که باید برای کودک خود تبلت و گوشی جداگانه‌ای تهیه شود با اینکه این مسئله امکان وابستگی کودکان را به این وسیله ارتباطی بیشتر می‌کند. پدر و مادرها از سر محبت خود این کار را انجام می‌دهند اما با این تصمیم فرزند خود را به سمت اعتیاد به تلفن همراه هدایت می‌کنند.
3_ الگوی نامناسب
همانطور که گفته شد یکی از راه های آموزش استفاده صحیح از تلفن همراه آموزش غیرمستقیم است زمانی که والدین خودشان بیش از اندازه از فضای مجازی و گوشی استفاده می‌کنند الگوی نامناسبی برای فرزندان خود می‌شوند. کودکان به تقلید از والدین خود این وابستگی را درونی می‌کنند. زمانی تربیت‌های والدین اثرگذار است که خودشان نیز در عمل با حرف هایشان یکی باشند.
4 عدم وقت گذرانی کافی با فرزند
والدینی که زمان کافی برای تفریح، صحبت و وقت گذرانی با فرزند خود ندارند دلیلی دیگر برای وابستگی کودک به تلفن همراه می باشند. چراکه آنها در اثر تنهایی به اینترنت و بازی های رایانه‌ای پناه می‌برند.
عوارض اعتیاد به تلفن همراه – عوارض وابستگی کودکان به گوشی همراه
اما استفاده بیش از حد و اعتیاد به گوشی چه عوارضی را به دنبال دارد؟ برخی از این عوارض عبارت‌اند از:
- کاهش تمرکز و یادگیری مطالب
تحقیقات نشان داده است استفاده زیاد از گوشی باعث عدم توازن شیمیایی مغز می‌شود و به اختلالات یادگیری در کودکان دامن می‌زند. امواج تلفن همراه بر روی ظرفیت شناختی مغز تاثیر می گذارد و توان یادگیری را کاهش می‌دهد.
- عدم برقراری ارتباط و کاهش هوش هیجانی
کودکان در برقراری ارتباط با اطرافیان خود دچار مشکل می شوند آنها به جای بودن در محیط و ارتباط با همسالان خود در کنجی از خانه مشغول بازی با تلفن همراه می‌شوند در این شرایط هیچ پیشرفت اجتماعی نمی کنند و هوش هیجانی آنها تقویت نمی‌شود بلکه روز به روز کاهش می یابد.
- برهم خوردن چرخه طبیعی خواب
تحقیقات نشان داده است نورهایی که از صفحه گوشی ساطع می‌شوند، می‌توانند چرخه خواب را با کاهش سطح ملاتونین به هم بریزند.
- اضافه وزن کودک
کودکان باید انرژی خود را تخلیه کنند، در شرایطی که دائماً وقت خود را با گوشی می‌گذرانند هیچ تحرکی از آنها دیده نمی‌شود. این انرژی که باید تخلیه شود در بدن آنها می‌ماند و به مرور باعث اضافه وزن می‌شود.
- کاهش مهارت‌های کلامی
اعتیاد و وابستگی بیمارگونه به فضای مجازی و اینترنت باعث می‌شود کودک از دنیای واقعی خود بی‌خبر بماند، کمتر با دوستان خود وقت می گذراند، ارتباط چشمی با اطرافیان خود ندارد، مهارت‌های کلامی او کاهش یافته و اعتماد به نفس او ضعیف‌تر می‌شود.
- مشکلات بینایی
کار زیاد با وسایل الکترونیکی مانند تبلت، گوشی، کامپیوتر از فاصله نزدیک سبب می شود اشعه‌های مضر این وسایل به عصب آسیب برساند وقت گذراندن بیش از حد کودکان با این ابزار الکترونیکی باعث از بین رفتن انعطاف چشم و مشکلات بینایی می‌شود.
- تومور مغزی
مطالعات جدید جوامع بین‌المللی نشان می‌دهد استفاده نامتعارف و بیش از اندازه از وسایل الکترونیکی احتمال به تومور مغزی در بزرگسالی را شدت می بخشد.
- کاهش اعتماد به نفس
کودکان معتاد به گوشی از آنجایی که بیشتر وقت خود را تنهایی می‌گذراند با دنیای اطراف خود تعامل و ارتباط کمتری دارند و این عدم مهارت اجتماعی سبب می شود اعتماد به نفس کودکان رشد پیدا نکند و به مرور زمان ضعیف شود.
- کاهش خلاقیت
خلاقیت مهارتی است که در کنار یادگیری، کنجکاوی و تعامل با محیط اتفاق می‌افتد. کودکانی که وابستگی به گوشی همراه دارند از اعمال فیزیکی و فکری دور می‌شوند و این موضوع سبب می‌شود خلاقیت در آنها شکل نگیرد.
برخی از راهکارهای کاهش وابستگی کودک به موبایل
- کمک گرفتن از مشاوره کودک
- تعیین قانون و مقررات استفاده از گوشی
- مشروط کردن استفاده از تلفن همراه بعد از انجام تکالیف
- استفاده از گوشی در اتاق مشترک
- الگوی مناسب
- عدم تهیه تلفن مجزا در سن کم
سخن آخر
برای کمک به کودک و اصلاح یک رفتار نامناسب باید مهارت این کار را به خوبی فرا بگیریم. در این راه بهترین انتخاب این است در ابتدا با یک مشاور کودک صحبت کنیم و از متخصص این زمینه کمک بگیریم. چرا که کودکان در شرایط حساسی هستند و یک تصمیم اشتباه می‌تواند شرایط را بسیار سخت‌تر کند.
