در مورد استرس شغلی چه می دانید؟ تا بحال در محل کارتان در معرض استرس قرار گرفتید؟ چه چیزهایی در محیط کارتان باعث استرس در شما می شوند؟ اصلا استرس شغلی چیست؟ استرس شغلی، نوعی اختلال مزمن روانی است که در اثر شرایط سخت کاری به وجود می آید و روی عملکرد فردی و سلامت جسمی و ذهنی افراد تاثیر می گذارد.
استرس، بدن را در حالت تدافعی قرار می دهد. سیستم اعصاب تحریک شده و هورمون هائی برای تحریک حواس آزاد میشوند. همچنین پالس های عصبی نیز سریعتــــر شده و تنفس عمیق تر می گردد ، ماهیچه ها نیز منقبض می شود. این پاسخ از نظر بیولوژیکی دارای اهمیت است زیرا ما را در برابر تهدیدات قادر به دفاع می سازد. استرسهای کوتاه مدت و غیر تکراری کم خطرند پس زمانی که شرایط استرس زا ادامه یابد ، بدن نیز درحالت ثابتی فعال می ماند که این امر سبب فرسودگی سیستم های بیولوژیکی می گردد.
بی خوابی، حواس پرتی، اضطراب و تنش، غیبت از کار، افسردگی، خستگی، ناامیدی، عصبانیت بیش از حد، مشکلات خانوادگی و بیماری های جسمی مانند میگرن، بیماری قلبی، سردرد، سوءهاضمه و کمردرد، از نشانه های استرس شغلی ست که به دلیل مشکلات پیچیده و فراوانی به وجود می آید. در نهایت خستگی و ضایعات جسمی حاصل شده و توانائی بدن در ترمیم اندام ها و دفاع از خود به صورت جدی کاهش می یابد، در نتیجه ریسک صدمات جسمی و بروز بیماری افزایش می یابد.
عوامل ایجاد استرس شغلی
سیاست های نسنجیده
سیاست های نسنجیده، خط مشی های ناعادلانه و تبعیضات ناروا در محیط کار از عواملی هستند که موجب استرس، فقدان انگیزه، پایین آمدن روحیه و دلسردی در کارکنان می گردد. سیاست های ناعادلانه می تواند در پرداختی ها، حقوق و مزایا، توزیع نا عادلانه کار و … منظور گردد.
میزان حقوق
میزان حقوق و عدم تطبیق آن با مخارج و فعالیت ها به ویژه در شرایط فعلی که به نظر می رسد یکی از موارد مهم دغدغه ی ذهنی کارکنان است. کارمندان آنچه که با انجام دادن کار خود به دست می آورند را با آنچه برای انجام وظایف شغلی ارائه می کنند، مقایسه می کنند. اگر به این نتیجه برسند که داده های آنها به سازمان در مقایسه با دیگران، بیشتر است گرفتار تنش می شود.برای مثال اگر فردی احساس کند به اندازه کافی به او حقوق و دستمزد پرداخت نمی شود، از کار خود ناراضی می شوند.
عدم مشارکت کارکنان
عدم مشارکت پرسنل در سازمان ها نیز یکی از عوامل ایجاد فشار برای کارکنان می باشد. اصولا مشارکت افراد سازمان ها در تصمیم گیری ها مزایای زیادی دارد و ضمن اینکه کارکنان را به کار ترغیب می کند باعث می شود افراد سازمان به جهت احساس مهم بودن آرامش خاطر به دست آورند.
ارزشیابی های ناعادلانه
ارزشیابی های ناعادلانه و یا بدون شناخت کافی از افراد و تبعیض قائل شدن در بین کارکنان هنگام ارزیابی، اعضای سازمان را گرفتار فشارهای عصبی می نماید. اگر کارمند و یا کارگری احساس نماید در محیط کار خود در زمینه های مختلف تبعیض پنهان و آشکار وجود دارد و به تلاش ها و زحمات او بهای لازم داده نمی شود و یا نادیده گرفته می شود، موجب ایجاد فشار برای او خواهد شد و هنگامی این فشار مضاعف می گردد که ببیند به کسانی ارج و بهاء داده می شود که شایستگی لازم را در محیط کار ندارند.
کنترل های بی مورد و آزار دهنده
کنترل کردن بی مورد در محیط کار و سازمان ناشی از بی اعتمادی به کارکنان می باشد. تحقیقات نشان می دهد که این شیوه ، بدبینی و ریاکاری را در سازمان افزایش می دهد.از طرفی موجب نگرانی و اضطراب افراد گردیده و در نتیجه آن کاهش کارایی فرد را به همراه خواهد داشت.
قوانین خشک و غیرقابل انعطاف
قوانین خشک و بدون انعطفاف نیز در سازمان می تواند یکی از عوامل ایجاد فشار بر کارکنان و یا ارباب رجوع باشد.
تغییرات غیرمنطقی پرسنل
تغییرات و جابه جایی مکرر و بدون دلیل کارکنان می تواند یکی از عوامل ایجاد فشار باشد.
شرایط فیزیکی
فضای محیط کار مانند صدای بیش از حد در محیط کار ، گرما و سرما ، نور کم و ناکافی نیز می تواند عامل ایجاد فشار برای کارکنان باشد.
مشکلات شخصی یا خانوادگی
کارمندانی که دچار مشکلات خانوادگی و یا شخصی دیگر هستند،معمولاً مخلوط کرده و آنها را با خود به محیط کارشان می آورند که موجب حالتهایی همچون افسردگی و خستگی مفرط شده و به تبع آن توجه وی بر کار متمرکز نشده و انگیزه هایش تا حد بسیار زیادی کاهش پیدا میکنند و همین امر سبب میشود تا از عهده مسئولیتهای شغلی خود به خوبی بر نیامده، عملکرد وی را تحت تاثیر قرار داده و موجب استرس شود. .
خصوصیات فردی
استرس ها به خصوصیات افراد نیز بستگی دارند. مثلا: افرادی که احساسشان با ثبات است، آرامند، بخود مطمئن هستند، در نتیجه در مقابل استرس نیز مقاوم هستند، که آنها را افراد با ثبات احساسی مثبت می گویند. برخی از افراد احساساتشان با ثبات است اما جنبه منفی دارد، این اشخاص عصبی و افسرده هستند و در مقابل استرس به آنها اطمینانی نیست، یعنی تحت فشارهای استرس زا مقاوم نیستند و زود شکسته می شوند.
بطور کلی فردی که ثبات احساسی مثبت دارد تحمل استرس را دارد و فردی که ثبات احساسی منفی دارد تحمل استرس را ندارد. همچنین تیپ شخصیتهایی که دارای خصوصیاتی همچون انجام کارها با سرعت زیاد، شتابزدگی، انجام چند کار در یک زمان، کنار نیامدن با اوقات فراغت، سر و کار با اعداد و موارد مشابه را دارند نیز مستعد استرس بالا هستند.
راهکارهایی برای کاهش استرس و بهبود سلامت روانی
- برای وجود خود وقت بگذارید و اگر زمان ندارید، سعی کنید آن را به وجود آورید تا نیروی تازه بدست آورده و انگیزه های تازه پیدا کنید. .
- ذهن خود را از قید و بند منفی بافی رها کنید و از افکاری مانند ترس و وحشت، خشونت و کینه ورزی که خود به خود موجب خلق استرس بیشتری میشوند، به شدت دوری ورزید.
- سعی کنید تا جایی که امکان دارد به آرامش رجوع کرده و از روشهای آرام سازی فکر و روح مثل: مدیتیشن، ریلکسیشن، تنفس عمیق و ورزش کردن را نیز از نظر دور نگه ندارید، تا بدین سان قادر شوید شیوه زندگی خود را دو مرتبه از نو معنا بخشید. در صورت بروز استرس مزمن، با پزشک و یا مشاور متخصص مشورت کنید.
- به طور مکرر از خودگویی مثبت و القای تلقینات سازنده استفاده کنید. مثلا: امروز روز خوبی خواهد بود یا من می توانم این کار را انجام دهم، من می توانم این مشکل را حل کنم. .
- حداقل ۱۵ دقیقه قبل از وقت کاری زودتر به محل کارتان برسید تا یک روز توام با آرامش در پیش داشته باشید.
- به حافظه تان اعتماد نکنید و هر مطلبی را یادداشت کنید. .
- برای زندگی شخصی و کاری خود برنامه ریزی داشته باشید و سعی نکنید همیشه فراتر از برنامه حرکت کنید.
- اگر کاری را نمی توانید به موقع انجام دهید قول آنرا ندهید و به هر تقاضایی «بله» نگوئید.
- در رابطه با معیارهای کاری واقع بین باشید. .
- همیشه شوخ طبعی را حفظ کنید. حتی عوامل استرس زا نیز می توانند گاهی جالب و خنده دار باشند.
- خودخوری نکنید و مشکلات و مسائل خود را در درون خود نریزید و با یک مشاور بازگو نمائید.
- هر روز عصر برنامه های کاری فردا را اولویت بندی کنید و برای آنها مهلت تعیین کنید.
- به اصول مدیریت زمان اهمیت داده و از افرادی که وقتتان را تلف می کنند دوری کنید. همچنین قبل از آنکه به کسی تلفن بزنید از خود سوال کنید آیا این تلفن مهم است؟
- .سعی کنید زمانی به اداره بروید که با شلوغی خیابان و ازدحام و ترافیک همراه نباشد.
- از خودتان همیشه سوال کنید آیا می شود بخشی از کار را به دیگری تفویض کرد؟
- همیشه از دریچه دید دیگران به قضایا بنگرید. گوش کنید تا بتوانید دیدگاه دیگران را بشناسید.
- مثبت اندیش باشید و ضمن شناخت و قبول محدودیتها و ضعف های خود بجای تمرکز روی آنها بر روی نقاط قوت و منابع خودتان تمرکز و تاکید نمائید. و در ضمن به جنبه های مثبت موقعیت استرس زا توجه کنید.
- سخت نگیریم، چون خیلی از مشکلات امری طبیعی است و ارزش نگرانی ندارد.
- یاد بگیریم برنامه ورزشی و رژیم غذایی مناسب، تفریح و بازی و سرگرمی داشته باشیم.
- با احساسات و عواطف دوستانه انرژی مثبت ایجاد کنیم.
سخن آخر
در این مقاله سعی کردیم که به طور کامل درباره استرس شغلی و راهکارهایی برای کاهش آن در محیط کار صحبت کنیم. امیدواریم که با مطالعه این مطلب توانسته باشید استرس ها و تنش های ناشی از شغل خود را تا حد زیادی کاهش دهید. علاوه بر این برای بررسی بیشتر نیز میتوانید مشکلات خود را در جلسات مشاوره شغلی مطرح نمایید تا برای آن راه حلی ارائه شود.
مطالب مرتبط:
