اگر انسان موجودی اجتماعی است، چه چیزی باعث میشود افراد بدجنس باشند؟ حتما شما هم جمله اول را شنیدهاید و احتمالا تایید میکنید که انسانها برای کنار آمدن با یکدیگر و برآورده کردن انواع نیازهایشان به روابط مثبت با یکدیگر نیاز دارند. در واقع، اگر مردم بهطور کلی با یکدیگر همکاری نکنند و با هم کنار نیایند، واقعاً هیچ شانسی برای تداوم بقای جامعه وجود نخواهد داشت. با این وجود، پس چرا مردم خیلی اوقات میخواهند به دیگری صدمه بزنند؟
در این مقاله به برخی از تحقیقات مرتبط با این موضوع از یافتههای کلاسیک فروید گرفته تا مطالعات دانشگاهی اخیر در فلوریدا اشاره میکنیم. اگر میخواهید کمی بیشتر با دلایل زیربنایی و احتمالی رفتارهای آزاررسان و بدخواهانه آشنا شوید، در ادامه با ما همراه باشید.
تحقیقات در زمینه دلایل بدجنسی
دههها تحقیق نشان میدهد که حقیقت زیادی در این باور عمومی وجود دارد که افراد نسبت به دیگران بدجنسی نشان میدهند تا احساس بهتری نسبت به خود داشته باشند. فروید استدلال میکرد که افراد با این تصور که افراد دیگر دارای همان ویژگیها هستند، با دیدگاههای منفی نسبت به خودشان کنار میآیند. همچنین تحقیقات نشان میدهند که مورد توهین قرار گرفتن باعث ایجاد میل به تحقیر دیگران در فرد میشود و کسی که تهدیدی را متوجه عزت نفس خود میبیند، پرخاشگری بیشتری از خود نشان میدهد.
افراد مبتلا به جامعهستیزی یا روانآزاری ممکن است پلید یا بدجنس باشند؛ اما همۀ افراد بدجنس، جامعهستیز یا آنتیسوشال نیستند. همچنین تحقیقات جدید از ارزش نگاه کردن به بدجنسی جدای از بیماری روانی و به عنوان خود موضوع تحقیق پشتیبانی میکنند. متاسفانه در ادامه زندگی، افراد بدجنس به دلیل ناتوانیشان در نشان دادن یا بیان کردن ویژگیهای مرتبط با عشق و صمیمیت و دریافت این محبتها، ممکن است حتی بدجنستر هم بشوند.
مورد رفتارهای بدخواهانه قرار گرفتن تجربه مشترک بسیاری از افراد است
به احتمال زیاد در حال حاضر شما هم فردی را در زندگی خود دارید که به نظرتان نامهربان است، نه تنها نامهربان، بلکه کینهتوز و آسیبرسان. زمانی که کنار این فرد هستید، باید با احتیاط زیاد رفتار کنید تا مبادا خشم او را برانگیزید.
شاید این افراد را خود شما برای دوستی انتخاب نکنید، اما حضورشان بهواسطه شرایط به شما تحمیل شود؛ مثلا بهخاطر محیط کار، خویشاوندی یا حتی در سطح جامعه و با هر بار برخورد اجباری ممکن است از خودتان بپرسید چه چیزی باعث میشود افراد بدجنس باشند.
این فرد به طور بالقوه می تواند یک همکار باشد که به نظر می رسد از مشاهده ناراحتی شما لذت میبرد. شما حتی نمیتوانید تعداد دفعاتی را که بعد از برخورد با این افراد به گریه افتادهاید، دلسرد شدهاید یا سرشار از خشم و نفرت شدهاید را حساب کنید.
نظرات ناراحتکنندهاش خطاب به شما از شوخی در مورد ظاهر فیزیکیتان گرفته تا کیفیت ارائهای که برای گروه داشتهاید متغیر است. علیرغم این واقعیت که شما روشهای زیادی را برای از بین بردن این رفتارهای خصومتآمیز انجام دادهاید، احتمالا تلاشهای شما بینتیجه بوده است.
بدجنس بودن واقعا چه معنایی دارد؟
اینجا چند ویژگی کلیدی آوردهایم که نشان میدهد هر کدام از افراد که زیاد بدجنس هستند چه ویژگیهایی دارند یا اگر کمترین میزان بدخواهی را دارند، چه ویژگیهایی دارند. در واقع ویژگی افراد بدذات یا همان بدخواه را نام بردهایم.
افرادی که امتیاز بالایی در بدجنسی میگیرند
خصوصیات کلی این افراد از این قرار است: سرسخت، خودمحور، از نظر عاطفی بیاحساس و فاقد محبت نسبت به دیگران. علائم رفتاری آنها نیز شامل این موارد است: نسبت به رنج دیگران بیتفاوت هستند، نسبت به افراد ضعیف ابراز تحقیر میکنند و هنگام انتقام گرفتن از دیگران احساس قدرت میکنند و هیجانزده میشوند.
افرادی که امتیاز پایینی در بدجنسی میگیرند
ویژگیهای کلی افرادی که بدجنس نیستند به این شرح است: مهربان، باعاطفه، صمیمی، حساس به نیازها و احساسات دیگران.
علائم رفتاری این افراد موراد زیر را شامل میشود: ارتباط واقعی با دیگران برقرار میکنند، برای مردم به هر شکلی که هستند، ارزش قائل میشوند، همکاری را به رقابت ترجیح میدهند، به دیگرانی که آسیب دیدهاند یا نیاز به کمک دارند، کمک میکنند و اگر به شخص دیگری صدمه بزنند، احساس گناه میکنند.
بدجنسی؛ یکی و فقط یکی از ویژگیهای سایکوپتی
در پاسخ به اینکه چه چیزی باعث میشود افراد بدجنس باشند، تحقیقات زیادی انجام شده است. طبق تحقیقاتی که توسط آلیسون داوریو و ژانت تیلور (2021) در دانشگاه ایالتی فلوریدا انجام شده است، ویژگی بدخواهی بهعنوان یکی از سه ویژگی قطعی اختلال جامعهستیزی یا سایکوپتی است. این اختلال بهنوبه خود یک مدل شخصیتی است که با فقدان پشیمانی، ناتوانی در تجربه همدلی و سطح معینی از بیرحمی مشخص میشود.
بهطور خاص، مدل پیشنهادی «سهساله» از سایکوپتی چنین فرض میکند که این مدل شخصیتی خاص از ترکیبی از ویژگیها؛ یعنی تکانشگری، جسارت و در نهایت بدخواهی تشکیل شده است و بهطور معمول، شما نمیشنوید که اختلال ضداجتماعی بهعنوان صرفا بدجنس بودن تعریف شود.
همه افراد بدجنس ضداجتماعی نیستند
اگر در واقع بدخواهی یکی از 3 بعد بالقوه و مستقل روانآزاری یا سایکوپتی باشد، میتوان آن را جدا کرد و با شرایط خاص خودش فهمید و درک کرد. بهعبارت دیگر، از نظر تئوریک، یک فرد میتواند بدجنس باشد بدون اینکه سایکوپت باشد. علاوهبراین، ممکن است کسی بهشدت نامهربان و بدجنس باشد و نشانههایی از سایر اختلالات شخصیت را هم نشان دهد که با اختلال شخصیت ضداجتماعی یا همان سایکوپتی مشترک هستند. این اختلالات به احتمال زیاد از گروه موسوم به خوشه B ناشی میشوند که دارای ویژگیهایی مانند نمایشی بودن، استثمارگری و تکانشی بودن است.
بهعبارتدقیقتر، براساس پیشنهاد نویسندگان، بدجنسی میتواند به شیوههای مختلفی براساس ویژگیهای خوشه B که توسط یک فرد به نمایش گذاشته میشود، ظاهر شود. اختلال شخصیت خودشیفته انگیزه تحقیر کردن را دربرمیگیرد. علاوهبر این، اختلال شخصیت مرزی همچنین شامل نامهربانی به شکل چیزی است که نویسندگان از آن به عنوان «عاملیت غیروابسته» یاد میکنند که به موجب آن فرد بدون در نظر گرفتن نیازهای دیگران، فقط اهداف خود را دنبال میکند.
اختلال شخصیت هیستریونیک بهعنوان آخرین اختلال از این خوشه نیز دارای ویژگیهایی مانند سطحی بودن و بیثباتی عاطفی است، اما هیچ دلیل نظری وجود ندارد که ثابت کند افراد مبتلا به این اختلال سطح زیادی از بدخواهی دارند.
مرکز مشاوره در شرق تهران – لیست بهترین مشاوران مرکز مشاوره شرق تهران
چرا دوست داریم بدانیم چه چیزی باعث میشود افراد بدجنس باشند؟
پس متوجه شدیم که بدجنسی به خودی خود منحصر به روانآزاری یا حتی تظاهرات بالینی اختلال شخصیت ضداجتماعی نیست؛ مثلا همکار شما ممکن است فردی باشد که از ایجاد ناراحتی برای دیگران صرفا لذت میبرد. با این وجود، قابل درک است که شما همچنان تمایل داشته باشید که دلیل چنین رفتاری را بدانید؛ زیرا این دانش میتواند به تدوین رویکردی برای تعامل مؤثر با فرد مذکور و همزمان محافظت از عزت نفستان به شما کمک کند.
از دلایل بدجنسی؛ تمایز مثبت
نظریه هویت اجتماعی استدلال میکند که انسان ها یک نیاز روانشناختی اساسی به نام «متمایز بودن مثبت» دارند. به عبارت دیگر، افراد نیاز دارند که از جنبههای مثبتی نسبت به دیگران احساس منحصربهفرد بودن کنند. از آنجایی که انسانها به طور طبیعی گروههایی را تشکیل میدهند، این نیاز به تمایز مثبت به گروههایی که ما به آنها تعلق داریم، گسترش مییابد و در آنها هم معنا مییابد.
به این شرح که که ما تمایل داریم از نظر درونگروهی هم تمایز مثبت داشته باشیم و افراد درون گروههای خود را از گروههای بیرونی یا همان گروههایی که به آنها تعلق نداریم با دید مثبتتری نگاه کنیم. در نتیجه، ما تمایل داریم افرادی را که بخشی از گروه ما نیستند، نسبت به افرادی که عضوی از گروه ما هستند با دیدگاه منفی در نظر بگیریم. این امر بهویژه زمانی نمایانتر دیده میشود که بین گروهها رقابت وجود داشته باشد یا زمانی که افراد احساس کنند هویت گروهشان به چالش کشیده شده است.
تحقیقات در این نظریه اغلب نشان میدهد که افراد طرفداری درونگروهی نشان میدهند. علاوهبر این، تحقیر کردن اعضای بیرون گروه میتواند تأثیر مثبتی بر عزتنفس و احساسات مثبت نسبت به افراد درون گروه خود داشته باشد.
مقایسههای رو به پایین؛ یکی از دلایل توهین کردن و بدجنس بودن
نظریه مقایسه اجتماعی استدلال میکند که مردم بهطور طبیعی روزانه بارها خود را با افراد دیگر مقایسه میکنند و این مقایسهها اغلب باعث میشود که ما احساس بدتر یا بهتری نسبت به خودمان داشته باشیم. ازآنجاییکه ما عموماً ترجیح میدهیم احساس خوبی داشته باشیم، مستعد مقایسههای رو به پایین یا مقایسههایی هستیم که ما را قادر میسازد از بالا به دیگران نگاه کنیم.
علاوهبر این، تحقیقاتی که مبتنی بر این نظریه است نیز از این ایده حمایت میکند که وقتی افراد مورد توهین یا تحقیر قرار گرفتهاند، نسبت به دیگران با دید منفیتری نگاه میکنند. این امر میتواند باعث شود افراد احساس بهتری نسبت به خودشان داشته باشند؛ زیرا میتواند به بازگرداندن عزت نفس شخص کمک کند. در یک مطالعه، به یک گروه از افراد بازخورد جعلی دادند و به آنها گفته شد که جذاب نیستند، در مقایسه به گروه دیگری از افراد گفته شد که جذاب هستند.
مشاهده شد که افراد گروه اول به دیگران نه فقط در زمینه جذابیت که حتی در زمینه هوش یا مهربانی هم با دید منفی نگاه میکردند و به نظرات دیگران باهوش، مهربان و جذاب نبودند. بهطور خلاصه میتوان گفت که توهین شدن باعث میشود فردی که مورد توهین قرار گرفته، تمایل بیشتری به توهین و تحقیر کردن دیگران داشته باشد و این بار آنها احساسات ناخوشایندی را دیگران ایجاد کنند.
به گفته فروید فرافکنی کلاسیک نیز میتواند از دلایل بدجنسی باشد
فروید دههها پیش استدلال کره بود که افراد با ویژگیهای منفی خود به این صورت کنار میآیند که با خودشان فکر میکنند حتما دیگران هم سطوح بالایی از آن ویژگیهای منفی را در خود دارند. مثلا ممکن است که شما درون خود احساس کنید، ناصادق هستید؛ در این صورت احتمال بیشتری وجود دارد که دیگران را نیز ناصادق ببینید و حتی درجات بیشتری از عدم صداقت را به دیگران نسبت دهید. این کار به نوعی باعث میشود که خودتان احساس کنید که انسان صادقی هستید و دیگر از عدم صداقت درونی در خود رنج نبرید.
همچنین در یک مطالعه، وقتی به افراد گفته شد که در خشم شدید هستند، احتمال بیشتری داشت که رفتار شخص دیگری را به عنوان نشاندهنده خشم درک کنند و با انجام این کار، خودشان کمتر افکار خشمگینانه داشتند.
تهدید نفس یا ایگو هم میتواند علت بدجنسی باشد
محققان دریافتهاند که عزت نفس تهدید شده یکی از عواملی است که باعث میشود پرخاشگری در افراد نمود زیادی پیدا کند. بهعبارتدیگر، واقعاً مهم نیست که مردم به طور کلی نسبت به خود احساس خوبی دارند یا بد. آنچه مهم است این است که افراد در آن لحظه خاص نسبت به دیگر اوقات خود، احساس بدتری نسبت به خودشان دارند و خود را مورد تهدید و تحقیر ادراک میکنند. این لاین از تحقیقات نشان داده است که عزت نفس تهدیدشده با طیف گستردهای از رفتارهای پرخاشگرانه مرتبط است.
کلام آخر
در این مقاله راجع به اینکه چه چیزی باعث میشود افراد بدجنس باشند مطالبی را بیان کردیم. متوجه شدیم که چه به عنوان وسیلهای برای تبلیغ و ارتقای گروههایمان باشد و چه برای خودمان، زمانی که ارزش خودمان به چالش کشیده میشود و احساس مثبتی نسبت به خود نداریم، تمایل بیشتری به رفتار پرخاشگرانه و از روی بدجنسی با دیگران داریم.
هنگامیکه عزت نفس ما در معرض تهدید قرار میگیرد، بیشتر خودمان را با افرادی مقایسه میکنیم که فکر میکنیم وضعیتی بدتر از ما دارند. به همین دلیل دیگران را دارای ویژگیهای منفی بیشتری میبینیم و نسبت به افرادی که آنها را جزئی از گروههای اجتماعی خود نمیدانیم با تهاجم بیشتری رفتار میکنیم. امیدواریم در این مقاله بهقدر کافی با دلایل بدجنسی که ممکن است پشت رفتار خودمان یا افراد باشد آشنا شده باشید.