حتما شما هم کودکانی که گاه و بی گاه شروع به جیغ زدن می کنند دیده اید. جیغ زدن و گریه کردن برای رسیدن به اهداف یکی از روش های کودکان است. اغلب والدین نیز در اینگونه مواقع تسلیم خواسته کودک می شوند. اما به راستی علت جیغ زدن کودک چیست و چگونه می‌توان با آن کنار آمد؟ با ما همراه باشید تا در ادامه بیشتر راجع به آن توضیح دهیم.
علت جیغ کشیدن کودکان
معمولا در هر سنی جیغ‌زدن معنا و مفهوم متفاوتی دارد. مثلا در سنین زیر یک سال، جیغ‌زدن می‌تواند راه ارتباطی شیرخوار با مادرش باشد. در حقیقت کودک با این کار نشان می‌دهد خواهان ارتباط با مادر است. بعد از ۳ تا ۴ ماهگی، این جیغ‌ها ممکن است همراه با گریه باشد و معمولا کودک در زمان خستگی، گرسنگی، درد یا کثیف‌بودن پوشک جیغ میزند. اغلب یک مادر آگاه می‌تواند تشخیص دهد گریه‌های مختلف کودک زیر یک سال چه مفهومی دارد. به طور کلی گریه همراه با جیغ این کودک به دلیل اتفاقی است که برایش افتاده و برای برقراری ارتباط با والدین خود به‌خصوص مادر جیغ میزند
اما از سنین ۱۵ ماهگی که سخت‌ترین سن تربیت کودک است و به آن سنین نوپایی گفته می شود، کودک یک سلسله رفتار که آن را «قشقرق» می‌نامیم، بروز می‌دهد. این رفتار شامل جیغ‌زدن، فریاد کشیدن، پا به زمین کوبیدن، سر به زمین یا دیوار زدن همراه با گریه است.
قشقرق به پا کردن معمولا از سنین ۱۵ ماهگی شروع میشود و تا ۳ سالگی ادامه پیدا میکند و اغلب به منظور دستیابی به خواسته‌ای است که والدین در مقابل آن پافشاری میکنند. در این سنین جیغ به دلیل بیماری، گرسنگی و تشنگی نیست.
حسادت
ممکن است کودکتان هنگامی که شما با تلفن صحبت می کنید، شروع به جیغ زدن کند، چون او احساس می کند که دیگر به او توجهی ندارید.
گیجی و سردرگمی
شاید فرزندتان دقیقاً از آن چه که می خواهد مطمئن نباشد و همین موجب عصبانیت و داد زدن او شود.
احساس عجز و درماندگی
در مواقعی که فرزندتان در بیان بعضی از کلمات احساس عجز و ناتوانی می کند ذهن مستعد او را برای بیان آنها آماده سازید. کودک وقتی که نمی تواند کلماتی را برای بیان آن چه که می خواهد پیدا کند، ممکن است عصبانی شود.
در مقابل جیغ کشیدن کودک چه کنیم؟
با کودکتان چشم در چشم شوید. این یکی از تاثیر گذار ترین روش ها بر روی کودک است و به خوبی می تواند قاطعیت شما را به او خاطر نشان شود. پس برقراری ارتباط چشمی از وی بخواهید به این کار خاتمه دهد و به او بگویید شما حاظر هستید تا در این باره با او حرف بزنید و علت ناراحتی اش را بدانید، ولی تنها در صورتی که وی از فریاد زدن دست بکشد این کار را خواهید کرد. اگر کودک شما سن پایینی داشته و صحبت با آن ها فایده ای ندارد، انگشت خود را جلوی دهانتان گرفته و به او نشان دهید که می خواهید ساکت باشد. هیچ گاه سر کودکی که داد میزند، داد نزنید.
وضعیت سن و رشد کودک را در نظر بگیرید
کودکانی که جیغ می زنند را به دو گروه تقسیم می کنیم؛ بچه های ۵/۱ تا ۳ساله و بچه های بالای۳ سال. کودکان تا قبل از ۱۸ ماهگی،تنها نیاز فیزیوراست به چپ (متن فارسی)لوژیک دارند اما در ۱۸ ماهگی تا ۳ سالگی، هویت کسب می کنند یعنی خواسته های فردی پیدا می کنند، اسم خود را می شناسند و می دانند مثلا این توپ مال اوست.
کودکی که در این سن است، می خواهد وسایل اطراف مال او باشد و سر این مساله با سایرین دعوا می کند. جیغ زدن یعنی کودک سعی می کند با این رفتار به خواسته خود برسد. بعد از ۳ سالگی این وضعیت باید فروکش کند اما به دلیل رفتارهای نادرست والدین و برخوردهای اشتباهشان با جیغ کودک نه تنها فروکش نمی کند بلکه شدت می یابد.
یکی از دلایل شدت یافتن جیغ زدن های کودک بعد از ۳ سالگی این است که والدین پاسخ های تشویقی نامناسب به کودک می دهند یعنی مثلا کودک جیغ می زند و خواسته ای از مادر دارد اما مادر نمی خواهد به او پاسخ دهد. در این شرایط کودک سعی می کند به زور با جیغ زدن به خواسته اش برسد. معمولا مادر ابتدا مقاومت می کند اما چون جیغ زدن زیاد می شود در نهایت تسلیم می شود و خواسته کودک را اجابت می کند.
در این شرایط در واقع کودک به نحوی تشویق می شود و برای جیغ زدنش جایزه می گیرد. گاهی وسیله ای دست کودک است و مادر می خواهد از او بگیرد اما وقتی کودک شروع می کند به جیغ زدن مادر از گرفتن وسیله منصرف می شود. این کار هم در واقع تقویت منفی است و کودک با جیغ زدن به خواسته اش می رسد. این ۲ نوع تقویت که در جامعه زیاد هم به کار گرفته می شود، عامل تشدید جیغ زدن کودک بعد از ۳ سالگی است.
نحوه برخورد با کودکان 1/5 تا 3 ساله
خواسته های کودک و جیغ زدن های او در یک مقطع تا حدودی منطقی است و والدین نباید واکنش شدیدی از خود نشان دهند. باید بپذیرند جیغ زدن در این سن جزئی از روند تکامل فرزندشان است. توصیه این است والدین کودکان ۲ ساله به جیغ کودک بی تفاوت باشند. نباید کاری کرد که جیغ زدن تبدیل به نوعی بازی برای کودک با بزرگ ترها شود. اگر در خانه کودک جیغ می زند بی تفاوت باشید اما در مهمانی ها بهتر است از قبل مسایل را پیش بینی کنید و قبل از آنکه کودک بخواهد با جیغ به خواسته ای برسد آن را انجام دهید تا موقعیت جیغ زدن برای او فراهم نشود. درواقع باید کودک را مدیریت کرد.
نحوه برخورد با کودکان بالای ۳سال
بعد از ۳ سال که کودک رشد عقلانی پیدا می کند، در حدی که مفاهیم را متوجه می شود و می تواند حرف بزند باید در روند رفتاردرمانی با او برخورد مناسبی شود تا این حرکت زشت را کنار بگذارد. در این سن بهتر است با یک متخصص روان پزشک کودک و نوجوان مشورت کنید.
رفتار جیغ زدن را پیش بینی کنید
بسیاری از والدین از جیغ زدن های کودک عصبی می شوند و او را کتک می زنند تا دیگر جیغ نزند اما تنبیه بدنی کودک هیچ کمکی به ما نمی کند و کار درستی نیست. کتک زدن تنها باعث شدت یافتن این رفتار می شود. اگر والدینی بیش از حد حساس هستند و نسبت به جیغ زدن کودک نمی توانند بی تفاوت باشند، بهتراست رفتار او را پیش بینی کنند. اگر قرار است با جیغ زدن کودک خواسته اش را اجابت کنند قبل از جیغ این کار را انجام دهند. برای شناخت بیشتر، رفتارکودک را طی ۱۰ روز پیگیری و ثبت کنید این کار باعث میشود مطالب زیادی از رفتارکودک و واکنش اطرافیان کشف کنید که به درک عمیق تر این وضعیت کمک بسیاری میکند.
به خواسته های معقول کودک توجه کنید.
اگر چه همیشه برای شما ممکن نیست که به خواسته کودکتان توجه کنید اما تا می توانید این کار را در اولویت قرار دهید.قبل از این که منزل را ترک کنید و کودک خود را بیرون ببرید، مطمئن شوید که فرزندتان به اندازه کافی استراحت کرده و خواب کافی داشته. غذایش را به اندازه ای که در بیرون از منزل گرسنه نشود، خورده و جایش تمیز است. بهتر است مقداری خوراکی و آب همراه داشته باشید که اگر در هنگام خرید و یا هر جای دیگر کودک گرسنه و تشنه شد، نیاز او را فوری برطرف کنید و مانع ناراحتی او شوید. حتما شما هم به کودک خسته، گرسنه و تشنه تان حق می دهید که برای رسیدن به آرامش جیغ و داد کند. حتی خود شما هم در هنگام گرسنگی و تشنگی حال گردش در یک فروشگاه بزرگ را ندارید.
از رفتارهای اتفاقی کودک گاهی چشم پوشی کنید
سخت ترین کار برای بعضی از والدین کنار آمدن با کودکانی است که در میان جمع و در خیابان جیغ و داد می کنند و آبروی آنها را می برند.برخی از بدرفتاری ها بهانه گیری ها وجیغ زدن ها ازسر بی حوصلگی ،خستگی ویا اتفاقی است.در این شرایط فقط وفقط صبور باشید و نگران نگاه های دیگران نباشید. بالاخره همه روزی طعم پدرو مادر شدن را می چشند و خواهند فهمید که جیغ زدن هم یکی از رفتارهای کودکانه است که در مراحلی از رشد و تکامل کودک اتفاق می افتد.
جیغ زدن باعث تحلیل انرژی میشود وتارهای صوتی ودیافراگم کودک را دچار خستگی می کند بنابراین کودک نمیتواند به مدت طولانی آن را ادامه دهد .اما اگر کودک شما در یک محیط آرام مانند مجلس عزا و یا بیمارستان شروع به جیغ زدن کرد، چشم پوشی جایز نیست و لازم است که فورا او را از محیط خارج کنید تا بیشتر از این شرمنده نشوید.
مهارت های ارتباطی خود و کودکتان را افزایش دهید
هرچقدر ارتباط والدین باکودک غنی تر وکودک دربیان خواسته اش ماهرترشود،رفتارهای نظیر جیغ زدن کم میشود.به کودک یاد دهید بااشاره یابیان کلمه های ساده ،خواسته اش رابیان کند.وقتی که امکانش هست به کودک اجازه دهید صدای بلند خود را بشنود. با او بازی کنید. به او بگویید« بیا با هم تا بلندترین حدی که می توانیم جیغ بزنیم. »بعد از او بخواهید زمزمه کردن را هم تجربه کند.« حالا وقت این است که ببینیم چه کسی می تواند آرامتر صحبت کند.» می توانید این بازی را با حرکات دیگر همراه کنید مثلا موقع داد زدن دستتان را روی گوشتان بگذارید و بالا و پایین بپرید. اگر در میان جمع بودید و می خواهید سرو صدای کمتری بشنوید می توانید به او بگویید:« اوه تو مانند شیر می غری! ببینم می تونی مثل بچه گربه آرام تر باشی.»
از او مودبانه خواهش کنید آرام حرف بزند
اگر کودکتان ازشدت خوشحالی و هیجان جیغ می زند، سعی کنید با متهم کردن، دعواکردن و دستوردادن حال خوش او را خراب نکنید.با آرامش و مودبانه از او خواهش کنید که با صدای آرام که مناسب داخل خانه است صحبت کند و بهتر است با آهسته صحبت کردن به او نشان دهید که برای شنیدن صدای شما هم که شده لازم است آرامتر باشد. برای این منظور می توانید احساس ناراحتی ناشی از شنیدن سرو صدارا که برای شما و یا همسایه ایجاد می شود، به او یاد آوری کنید. البته تمام این کارها باید با آرامش باشد و نه داد زدن!
به کودک پیام ها و هویت منفی ندهید
گاهی والدین واطرافیان آگاهانه ویا اغلب ناآگاهانه، به کودک عباراتی مثل: جیغ جیغو، مگه بلندگو قورت دادی، از دستت خسته شدم را به کودک خطاب میکنند.این عبارت ها پیام های منفی اند و رفتارمنفی کودک شمارا به ویژگی شخصیتی او تبدیل میکنند
به رفتار های مثبت کودک توجه کنید
تمرکز شما بر روی جیغ زدن ها ورفتار نامناسب کودکتان آرامشتان را برهم میزند واین دغدغه شمارا از رفتار های مثبت او غافل میکند وباعث میشود در هنگام رفتارنامناسبش کنترل خود را از دست دهید.به دیگر رفتارهای او توجه کنید وبه آن ها بها دهید.به خصوص هنگامی که آرام است مثلا با آرامش بازی میکند،خواسته هایش را صریح میگوید.یکی ازرفتارهای مخرب والدین هنگام جیغ زدن کودک فریاد زدن وآرام کردن او با صدای بلند است ودر حالی که خود والدین بافریاد وصدای بلند با کودک صحبت میکنندیااو را تهدید وتنبیه میکنند انتظار دارند کودک آرام باشد.
سخن آخر
بسیاری از کودکان به دلایل مختلف و در مواجهه با رفتارهای والدین خود اقدام به جیغ کشیدن می کنند. این موضوع می تواند موجب ناراحتی پدر و مادر شده و مانع سلب و آرامش آنها شود. پس باید برای آن راه حلی اندیشید و نسبت به برطرف کردن آن اقدام نمود. در این زمینه مشاوره کودک می‌تواند بسیار کمک کننده باشد و راهکارهای درستی را در اختیارتان قرار دهد.
