نیاز های بنیادی روان شناختی و سبک زندگی

نیاز خود مختاری

این نیاز کفایت و هویت را می سازد. مفاهیمی که در ذهن ما اعتماد به نفس، عزت نفس، قدرت تصمیم گیری، انتخاب، حل مسئله، خودپنداره مثبت و خودکارآمدی را تبیین می کند. ما در فرایند برآورده شدن این نیاز متوجه می‌شویم که حتی اگر انتخاب اشتباه داشته باشیم، باز هم می توانیم شروع کنیم. ناراحتیمان را به راحتی می پذیریم و برای جبران اقدام می کنیم؛ بدون اینکه اعتماد به نفس و یا عزت نفسمان جریحه دار شود. دختران و پسرانی که این نیازشان برآورده می شود، در فرآیند رشد، خودشان را به عنوان دختر و پسر می پذیرند. به عبارت دیگر هویت جنسی خود را قبول دارند و به آن افتخار می کنند. کفایت در اینجا به معنای اعتمادی است که فرد به تصمیماتش دارد. اگر این نیاز برآورده نشود بی کفایتی و به دنبال آن وابستگی به وجود خواهد آمد. در صورت برآورده شدن این نیاز، وابستگی و عدم هویت جای خود را به دلبستگی و استقلال می دهد. اغناء این نیاز در طرحواره درمانی ضرورت دارد.

نیاز خود ابرازگری سالم

برآورده کردن این نیاز موجب می شود که از یک طرف، کودک ابراز صادقانه احساس را بیاموزد؛ بتواند از حقوق خود دفاع کند؛ جرأت مند باشد؛ حد و حدود ارتباط را درک و برای اطرافیان روشن کند؛ خط قرمز هایش را مشخص و راجع به آنها شفاف باشد. به نیازهایش اشراف داشته باشد و در جهت تحقق آنها تلاش کند و از طرف دیگر بتواند به حقوق دیگران احترام بگذارد؛ نیازهای افراد عاطفی زندگی اش را در حد توان اغنا کند؛ به چارچوب های آنها احترام بگذارد؛ اگر خواسته ای داشت و برآورده نشد، رابطه را ترک نکند؛ احساسات خود را بشناسد و به راحتی بتواند در مورد آن‌ها صحبت کند و در مقابل، احساسات دیگران را درک و بتواند همدلی کنند. کودکانی که در این نیاز ارضا نمی شوند درگیر طرحواره محرومیت هیجانی می گردند. ابراز احساسات بسیار برایشان سخت است و معمولاً انتظار دارند ناراحتیشان را از رفتارشان برداشت کنیم! عدم ارضاء این نیاز موجب ایجاد طرحواره های ناسازگار اولیه خواهد شد.

 نیاز به تفریح

والدینی که با واژه تفریح غریبه اند و معتقد هستند تفریح وقت تلف کردن است، خود و خانواده را از تجربه هیجان های مثبت ناشی از آن محروم می کنند. قسمت عمده ای از تفریحات خانوادگی معطوف به این موضوع است، که اعضای خانواده چقدر مورد توجه طرف مقابل هستند. وجود تفریحات مشترک مانند: فیلم دیدن، بازی کردن و مسافرت رفتن نقش تعیین کننده ای در غیر فعال کردن طرح واره های ناسازگار اولیه دارند.

 نیاز به پذیرش محدودیت یا ناکامی بهینه

برخی والدین معتقد هستند تحت هر شرایطی باید نیازهای کودکان را برآورده سازند. از نظر آنان نه گفتن مترادف با تخریب است. اما به دنبال این سبک تربیتی زمینه را برای شکل‌گیری طرحواره نقص و یا استحقاق فراهم می‌کنند. به این معنی که اگر کودک اینگونه بزرگ شود و هیچ محدودیتی برای ارضای نیازهای اش نداشته باشد، به یک باور بزرگ منشانه می‌رسد. انگار همه مسئول برآورده کردن خواسته‌های او هستند. می تواند یک نگاه بالا به پایین داشته باشد و مثلا اگر در فضای مدرسه به این نتیجه برسد که مسئولین و یا هم کلاسی ها مانند خانواده عمل نمی کنند، به یک باور ناتوانی در برابر در حل مشکلات و یا نادیده گرفته شدن توسط آنان می رسد.