یکی از شایع‌ترین اختلالات کودکان، شب ادراری است که میلیون‌ها کودک و نوجوان در سراسر دنیا به آن مبتلا می‌شوند. منظور از شب ادراری کودکان این است که کودک به طور کاملا ناخواسته رختخواب خود را خیس می‌کند. از آن‌جایی کودک در این مسئله مقصر نیست، نباید فردا صبح او را مورد بازخواست قرار دهید و به تنبلی او ربط دهید. به طور کلی تقریبا 12 درصد از کودکان 7 تا 12 ساله شب‌ها در رختخواب خود ادرار می‌کنند. این اختلال قابل درمان است و تنها حدود 1 تا 2 درصد از کودکان با این مشکل تا نوجوانی همراه هستند. کودک در این شرایط بسیار احساس تنهایی می‌کند و بر این باور است که تنها او در این دنیا جایش را خیس می‌کند با این که شب ادراری در کودکان می‌تواند یک مرحله رشد استاندارد برای برخی از افراد باشد.
تعریف شب ادراری
زمانی که کودک به صورت غیر ارادی و بدون کنترل، ادرار می‌کند به آن شب ادراری گفته می‌شود. زمان رسیدن به کنترل مثانه در هر شخصی متفاوت است اما به طور کلی توانایی کنترل مثانه در 4 سالگی اتفاق می‌افتد. زمانی که کودک خروج ادرار را بدون کنترل داشته باشد به اختلال شب ادراری دچار می‌شود. اما توجه به این نکته خیلی مهم است که ایا کودک مراحل طبیعی را طی کرده و حال نمی‌تواند در زمان داشتن ادرار به دستشویی برود یا این که پدر و مادر خیلی زودتر از موعد طبیعی از فرزندشان انتظار دارند با شب ادراری خداحافظی کند؟
علائم شب ادراری
- خیس کردن لباس یا رختخواب در طول شبانه روز
- ادرار ناخواسته در مکانی غیر از دستشویی
- احتیاج به دفع فوری و در همان لحظه که احساس ادرار می‌کند.
- سوزش ادرار
- ادراری غیر نرمال، همراه با فشار یا چکیدن
- مشاهده رنگ غیر طبیعی به همراه لکه‌های خونی
- بی‌اختیاری مدفوع
- یبوست
- تب
- توجه به تعداد دفعات نیاز به دستشویی ( بزرگسالان در طول شبانه روز حدود 3 الی 4 بار نیاز به رفتن دستشویی می‌کنند اما دفع ادرار در کودکان می‌تواند به 10 الی 12 بار در طول روز برسد.)
- در مقابل دفع ادرار کمتر از 3 مرتبه در طول شبانه روز می‌تواند نشانه مشکلاتی پنهان باشد.
انواع شب ادراری
به طور کلی شب ادراری کودکان به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود:
شب ادراری اولیه: در این نوع شب ادراری کودک به دلیل ناتوانی در کنترل و ضعف سیستم عصبی است که از همان سن کم بی وقفه هر شب این مشکل را تجربه می‌کند.
شب ادراری ثانویه: اما شب ادراری ثانویه در شرایطی اتفاق می‌افتد که کودک حداقل 6 ماه بدون هیچ علائمی از شب ادراری روزها را سپری کرده اما بعد از مدتی دوباره علائم سابق باز می‌گردد.
دلایل بروز شب ادراری
- مثانه به قدر کافی کشیده نمی‌شود به همین دلیل قادر به نگهداری ادرار نمی‌باشد.
- ادرار در شب افزایش می‌یابد و بیشتر تولید می‌شود.
- در زمانی که مثانه پیغام پر شدن را به مغز می‌فرستد کودک بیدار نمی‌شود.
- مثانه پرکار
- یبوست
- عفونت مجاری ادراری
- اضطراب و استرس شدید
- تنش و فشار روانی
- نقص در عملکرد کف لگن
- دیابت
- مشکلات عصبی
- وجود انگل پینورم
- مشکلات روحی
- مصرف بیش از حد مایعات
- اختلالات خواب ( وقفه تنفسی، آپنه خواب، بی‌خوابی در کودکان)
- عوامل ژنتیکی و ارثی
- مصرف برخی از داروها
- مصرف کافئین
- بیماری‌های کلیوی
- سواستفاده جنسی
- تاخیر رشدی
- هورمون ضد دیوریتکی غیر کافی
درمان شب ادراری کودکان
- تقویت کف لگن
- بازآموزی عضلات لگن
- تکنیک‌های آرام سازی
- تمرینات کششی و توانبخشی
- سرما درمانی
- گرما درمانی
- رژیم غذایی
- بیوفیدبک
- الکترومیوگرافی
- متحرک سازی بافت نرم
- آزادسازی میوفاسیال
- استفاده از دستگاه هشدار شب ادراری ( این دستگاه جوری تعبیه شده است که به محض خروج اولین قطره ادرار، زنگ خطر به صدا در می‌آید تا کودک بیدار شود و از خروج غیر ارادی ادرار جلوگیری کند تا به دستشویی برسد.)
- دارو درمانی
- روان درمانی و مشاوره کودک
راهکارهای خانگی
- کودک در طول روز مایعات بنوشد و یک ساعت قبل از خواب از خوردن نوشیدنی خودداری کند.
- مصرف کافئین، شکلات، نوشیدنی‌های گاز دار و مرکبات بعد از ساعت 3 بعدظهر منع شود.
- مسیر رفتن به دستشویی را راحت کنید.
- بیدارشدن و رفتن به دستشویی را به کودک آموزش دهید. خودتان نیز برای این امر آماده باشید.
- در زمان مشاهده رفتار درست کودک، او را تشویق کنید.
- هر زمان که کودک رختخوابش را خیس کرد او را دعوا و سرزنش نکنید.
- کودک باید در شست شوی ملحفه‌ها کمک کند.
- به هیچ‌عنوان کودک را مورد تمسخر قرار ندهید که این کار ضمن خجالت در کودکان، مشکلات را تشدید می‌کند.
سخن آخر
شب ادراری کودکان از اختلالات شایعی است که برای میلیون‌ها کودک در سراسر دنیا پیش می‌آید. بسیاری از کودکان در طی روند رشدی این مسئله را تجربه می‌کنند و با تقویت کنترل مثانه این مشکل از بین می‌رود. برخی دیگر نیاز به درمان و مراجعه به متخصص پیدا می‌کنند. میزان شیوع این اختلال در پسران دوبرابر بیشتر از دختران است.
زمانی که دلیل شب ادراری، روحی و از سر استرس و اضطراب باشد، روانشاس با روش‌های روان درمانی مختص کودکان مانند بازی درمانی، سعی در کاهش اضطراب و یاددهی تکنیک‌های آرام سازی دارد. اما اگر علت این اختلال به دلیل مشکلات جسمی از جمله عفونت مجاری ادراری، مشکلات کلیوی و عضلات لگن باشد نیاز به پزشک اورولوژ یا پزشک اطفال است. دارو درمانی و روش‌های متعدد دیگر به درمان شب ادراری در کودکان کمک موثری می‌کند.
مطالب مرتبط:
