یک رختخواب و شلوار خیس همراه با یک کودک خجالت‌زده و شرمسار، تصویری است که در بسیاری از خانواده‌ها روی دور تکرار قرار دارد. یکی از شایع‌ترین اختلالات کودکان که ذهن والدین را به خود مشغول می‌کند، مسئله شب ادراری است که میلیون‌ها کودک و نوجوان در سراسر دنیا به آن مبتلا می‌شوند. منظور از شب ادراری کودکان این است که کودک به طور کاملا ناخواسته رختخواب خود را خیس می‌کند.
از آن‌جایی که کودک در این مسئله مقصر نیست، شما به عنوان والد نباید رفت سرزنش‌آمیز یا تنبیه گونه‌ای از خود نشان دهید. به طور کلی تقریبا 12 درصد از کودکان 7 تا 12 ساله شب‌ها در رختخواب خود ادرار می‌کنند. این اختلال قابل درمان است و تنها حدود 1 تا 2 درصد از کودکان با این مشکل تا نوجوانی دست و پنجه نرم می‌کنند.
کودک در این شرایط بسیار احساس تنهایی کرده و بر این باور است که تنها او در این دنیا جایش را خیس می‌کند با این که شب ادراری در کودکان می‌تواند یک مرحله رشد استاندارد برای برخی از افراد باشد. در شکرانه با ما همراه باشید تا این اختلال را به‌طور کامل مورد بررسی قرار دهیم و با شیوه درمان شب ادراری کودکان ۱۲ ساله و ۸ ساله، درمان خانگی شب ادراری کودکان و داروی شب ادراری کودکان آشنا شوید.
شب ادراری چیست؟
زمانی که کودک به صورت غیر ارادی و بدون کنترل، ادرار می‌کند به آن شب ادراری گفته می‌شود. زمان رسیدن به کنترل مثانه در هر شخصی متفاوت است، اما به طور کلی توانایی کنترل مثانه در 4 سالگی اتفاق می‌افتد. زمانی که کودک خروج ادرار را بدون کنترل داشته باشد به اختلال شب ادراری دچار می‌شود.
توجه به این نکته خیلی مهم است که آیا کودک مراحل طبیعی را طی کرده و حال نمی‌تواند در زمان داشتن ادرار به دستشویی برود یا این که پدر و مادر خیلی زودتر از موعد طبیعی از فرزندشان انتظار دارند با شب ادراری خداحافظی کند. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که شب ادراری کودکان تا قبل از ۷ سالگی نگران کننده نیست؛ زیرا کودک هنوز به کنترل مثانه خود دست پیدا نکرده است. با این‌وجود، این مشکل در بعضی کودکان به دلایل مختلف ادامه‌دار می‌شود. اگر شب ادراری کودکان شما در سنین بالاتر همچنان ادامه داشته باشد، میتوانید به درمان آن فکر کنید.
علائم شب ادراری
از آن‌جایی که فرایند توالت رفتن یک فرایند آموزشی محسوب می‌شود، زمان مشخصی ندارد. مثلا شما انتظار دارید که کودک شما طی ۴ الی ۶ ماه اولیه، اولین دندان خود را داشته باشد؛ زیرا یک مرحله در رشد به شمار می‌رود که زمان تقریبا مشخصی دارد. با این‌حال، وقتی صحبت از فرایند آموزشی مثل توالت رفتن به میان می‌آید، همه چیز به شما بستگی دارد. بنابراین، اگر با نیاز به درمان شب ادراری کودکان ۸ ساله مواجه شدید، نگران نشوید.
قدم اول بررسی علائم شب ادراری کودکان است که در ادامه آن را بررسی کرده‌ایم. اگر کودک شما هم علائم مشابهی از خود نشان می‌دهد، باید در این جهت درمان آن اقدام کنید.
- خیس کردن لباس یا رختخواب در طول شبانه روز
- ادرار ناخواسته در مکانی غیر از دستشویی
- احتیاج به دفع فوری و در همان لحظه که احساس ادرار می‌کند.
- سوزش ادرار
- ادراری غیر نرمال، همراه با فشار یا چکیدن
- مشاهده رنگ غیر طبیعی به همراه لکه‌های خونی
- بی‌اختیاری مدفوع
- یبوست
- تب
- توجه به تعداد دفعات نیاز به دستشویی (بزرگسالان در طول شبانه روز حدود 3 الی 4 بار نیاز به رفتن دستشویی می‌کنند، اما دفع ادرار در کودکان می‌تواند به 10 الی 12 بار در طول روز برسد.)
- در مقابل دفع ادرار کمتر از 3 مرتبه در طول شبانه روز می‌تواند نشانه مشکلاتی پنهان باشد.
بررسی انواع شب ادراری
به طور کلی شب ادراری کودکان به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود:
- شب ادراری اولیه: در این نوع شب ادراری کودک به دلیل ناتوانی در کنترل و ضعف سیستم عصبی است که از همان سن کم بی وقفه هر شب این مشکل را تجربه می‌کند.
- شب ادراری ثانویه: شب ادراری ثانویه در شرایطی اتفاق می‌افتد که کودک حداقل 6 ماه بدون هیچ علائمی از شب ادراری روزها را سپری کرده اما بعد از مدتی دوباره علائم سابق باز می‌گردد.
دلایل بروز شب ادراری
اینکه به دنبال یک دلیل مشخص باشید تا دلیل شب ادراری کودکان را نشان دهد، کاملا بیهود به نظر می‌رسد؛ زیرا این مشکل از عوامل متعددی نشات می‌گیرد. این دلایل عبارتند از؛
- مثانه به قدر کافی کشیده نمی‌شود به همین دلیل قادر به نگهداری ادرار نیست.
- ادرار در شب افزایش می‌یابد و بیشتر تولید می‌شود.
- در زمانی که مثانه پیغام پر شدن را به مغز می‌فرستد کودک بیدار نمی‌شود.
- مثانه پرکار
- یبوست
- عفونت مجاری ادراری
- اضطراب و استرس شدید
- تنش و فشار روانی
- نقص در عملکرد کف لگن
- دیابت
- مشکلات عصبی
- وجود انگل پینورم
- مشکلات روحی
- مصرف بیش از حد مایعات
- اختلالات خواب (وقفه تنفسی، آپنه خواب، بی‌خوابی در کودکان)
- عوامل ژنتیکی و ارثی
- مصرف برخی از داروها
- مصرف کافئین
- بیماری‌های کلیوی
- سواستفاده جنسی
- تاخیر رشدی
- هورمون ضد دیوریتکی غیر کافی
درمان شب ادراری کودکان
درمان شب ادراری به عوامل متعددی بستگی دارد. بنابراین، نمی‌توان همه کودکان را با یک نسخه درمان کرد. قطعا درمان شب ادراری کودکان ۱۲ ساله با درمان شب ادراری کودکان ۸ ساله فرق دارد. با این‌وجود، در ادامه به بعضی از روش‌های درمان به‌طور کلی اشاره کرده‌ایم.
- تقویت کف لگن
- بازآموزی عضلات لگن
- تکنیک‌های آرام سازی
- تمرینات کششی و توانبخشی
- سرما درمانی
- گرما درمانی
- رژیم غذایی
- بیوفیدبک
- الکترومیوگرافی
- متحرک سازی بافت نرم
- آزادسازی میوفاسیال
- استفاده از دستگاه هشدار شب ادراری (این دستگاه جوری تعبیه شده است که به محض خروج اولین قطره ادرار، زنگ خطر به صدا در می‌آید تا کودک بیدار شود و از خروج غیر ارادی ادرار جلوگیری کند تا به دستشویی برسد.)
- دارو درمانی
- روان درمانی و مشاوره کودک
[برای اخذ نوبت در مرکز مشاوره شرق تهران شکرانه با شماره‌های داخل سایت تماس بگیرید تا همکاران ما شما را راهنمایی کنند.]
عوارض مشکل شب ادراری کودکان
شب ادراری در کودکان عوارض زیادی در پی دارد که انواع سطوح روحی و جسمی را در بر می‌گیرد. این عوارض را در ادامه مورد بررسی قرار داده‌ایم.
ایجاد حس شرمساری و خجالت
یکی از عوارض اصلی شب ادراری کودکان، ایجاد حس شرمساری و خجالت در کودکان است که می‌تواند باعث کمبود اعتماد به نفس در آن‌ها شود. شما باید این حس شرمساری را در کودکان خود برطرف کنید. سوری به‌عنوان یک روانشناس و استاد می‌گوید: «کودکانی که از نظر رفتاری بازدارنده هستند یا زیاد حرف نمی‌زنند را نباید دست کم گرفت. والدین و معلمان باید بدانند که ممکن است این بچه‌ها نیاز به تشویق بیشتری داشته باشند.»
از دست دادن فرصت‌هایی برای فعالیت‌های اجتماعی
یکی دیگر از عوارض این مشکل در کودکان، از دست دادن فرصت‌ها محسوب می‌شود. ممکن است کودک شما به علت شب ادراری نتواند در فعالیت‌های جمعی مثل بازی‌ها شرکت کند. دکتر جهرمی می‌گوید: «بازی زندگی کودک نیست اما تمام زندگی کودک بازی است.» حالا تصور کنید، شرکت نکردن در این فعالیت‌ها چه آسیب‌هایی برای کودک شما به وجود می‌آورد.
بثورات در قسمت‌های تناسلی کودک
اگر شب ادراری کودک شما ادامه پیدا کند و او از ترس با لباس‌های خیس از ادرار به خواب برود، امکان ایجاد بثورات و عفونت‌های مجاری ادراری برای او وجود دارد که از لحاظ فیزیکی کودک را درگیر می‌کند. پس باید در اسرع وقت برای درمان فکری بکنید.
راهکارهای درمان خانگی شب ادراری
این که بخواهید به درمان شب ادراری کودکان ۶ ساله بپردازید یا ۱۰ ساله، هیچ فرقی ندارد. به جای داروی شب ادراری کودکان، از درمان خانگی شب ادراری کودکان بهره ببرید که هیچ ضرر و آسیبی هم از خود به جای نمی‌گذارند. در ادامه بخشی از این راهکارها بیان شده‌اند.
- کودک در طول روز مایعات بنوشد و یک ساعت قبل از خواب از خوردن نوشیدنی خودداری کند.
- مصرف کافئین، شکلات، نوشیدنی‌های گازدار و مرکبات بعد از ساعت 3 بعدظهر منع شود.
- مسیر رفتن به دستشویی را راحت کنید.
- بیدار شدن و رفتن به دستشویی را به کودک آموزش دهید. خودتان نیز برای این امر آماده باشید.
- در زمان مشاهده رفتار درست کودک، او را تشویق کنید.
- هر زمان که کودک رختخوابش را خیس کرد او را دعوا و سرزنش نکنید.
- کودک باید در شستشوی ملحفه‌ها کمک کند.
- به هیچ‌عنوان کودک را مورد تمسخر قرار ندهید که این کار ضمن خجالت در کودکان، مشکلات را تشدید می‌کند.
سخن آخر
شب ادراری کودکان از اختلالات شایعی است که برای میلیون‌ها کودک در سراسر دنیا پیش می‌آید. بسیاری از کودکان در طی روند رشدی این مسئله را تجربه می‌کنند و با تقویت کنترل مثانه این مشکل از بین می‌رود. برخی دیگر نیاز به درمان و مراجعه به متخصص پیدا می‌کنند. میزان شیوع این اختلال در پسران دو برابر بیشتر از دختران است.
زمانی که دلیل شب ادراری، روحی و از سر استرس و اضطراب باشد، روانشناس با روش‌های روان درمانی مختص کودکان مانند بازی درمانی، سعی در کاهش اضطراب و یاددهی تکنیک‌های آرام سازی دارد. اما اگر علت این اختلال به دلیل مشکلات جسمی از جمله عفونت مجاری ادراری، مشکلات کلیوی و عضلات لگن باشد نیاز به پزشک اورولوژ یا پزشک اطفال است. دارو درمانی و روش‌های متعدد دیگر به درمان شب ادراری در کودکان کمک موثری می‌کند.
