اهمیت و ضرورت گفتار درمانی

گفتار درمانی چیست؟

گفتار درمانی یا پاتولوژی گفتار و زبان یکی از شاخه های توانبخشی می باشد که به آسیب شناسی اختلالات مربوط به گفتار و زبان می پردازد. در واقع گفتار و زبان بخش بسیار مهمی از ارتباط برقرار کردن با دیگران است.

 

از دیگر رشته های توانبخشی میتوان به فیزیوتراپی، کاردرمانی، ارتوپدی فنی ، شنوایی شناسی و بینایی سنجی اشاره نمود. هدف کلیه افرادی که در حیطه توانبخشی فعالیت می کنند، استفاده از بالاترین توانایی ممکن از فرد توانخواه در جهت بهبود شرایط زندگی شخصی و اجتماعی فرد است. بنابراین گاهی هدف، درمان کامل فرد توانخواه نیست؛ بلکه تلاش برای استفاده از تمامی توانایی های فرد به بهترین شکل ممکن است.

 

گفتار درمانگر کیست؟

گفتاردرمانگر یا پاتولوژیست گفتار و زبان کسی است که به ارزیابی، تشخیص و درمان اختلالات مرتبط با گفتار و زبان و بلع می پردازد. در واقع گفتاردرمان، ارتباط درمانگر است. همانطور که گفته شد بخشی از ارتباط، صحبت کردن است. ما می توانیم با خواندن و نوشتن، زبان بدن، حالات چهره ای و حتی با تماس چشمی با یکدیگر ارتباط برقرار کنیم.

پس فعالیت گفتاردرمانگر منحصر به “صحبت کردن” نیست چرا که برای خیلی از افراد پیش می آید که به دلیل آسیب های مغزی یا آسیب اندام های صورت (مثل قطع عضو یا فلجی عضله زبان) قادر به صحبت کردن نیستند ولی نباید این افراد را از ارتباط برقرار کردن محروم کرد.

 

در اینجا لزوم ارتباط برقرار کردن حتی با روش های جبرانی مشخص می شود. همچنین در برخی موارد که فرد در روش های ارتباطی دیگری به جز صحبت کردن مثل زبان بدن، تماس چشمی و… ضعیف است میتواند به گفتاردرمانگر مراجعه کند.

 

همینطور به دلیل آشنایی تخصصی با فیزیولوژی و آناتومی اندام های زبان ، دهان ، حلق ، حنجره و … در حیطه بلع نیز فعالیت می کند و به نوزادان یا بزرگسالانی که در بلعیدن و غذا خوردن مشکل دارند کمک می کند.

 

گفتار درمانگر با توجه به مشکل مراجعه کننده می تواند با متخصص مغز و اعصاب، متخصص اطفال، متخصص گوش و حلق و بینی، روانپزشک، روانشناس، شنوایی شناس، کاردرمانگر ذهنی و جسمی ، فیزیوتراپیست، معلم مدرسه (برای کودکانی که به مدرسه می روند)، و پرستار (درصورت حضور در بیمارستان) در ارتباط باشد و درمانی چندجانبه برای تاثیرپذیری هرچه بیشتر ارائه کند.

همچنین در بسیاری از موارد علاوه بر درمان مستقیم بیماری فرد، به اصلاح و بهبود محیط زندگی فرد می پردازد تا شرایط مساعدتری برای بهبود فرد به وجود بیاید. به طور مثال کودکی که دارای لکنت است با مشاوراتی که به مادر و معلم مدرسه ی او داده می شود می توان شرایط بهتری برای درمان سریعتر لکنت به وجود آورد.

 

حیطه فعالیت :

لکنت زبان

اختلالات تلفظی و تولیدی

اختلالات صوت (صدا )

اختلالات یادگیری

آسیب شنوایی

آفازی (زبان پریشی)

گفتار فلجی

ارتباط مکمل و جایگزین

شکاف کام و لب

بیش فعالی

اوتیسم

کم توانی ذهنی

بلع

نکته حائز اهمیت در درمان این اختلالات، مداخله زود هنگام و به هنگام می باشد! برای مثال می توان از اختلالات خواندن و نوشتن در مدرسه، با مداخله زودهنگام در سنین پیش از مدرسه جلوگیری کرد یا از شدت آن کاست. اگر توجه کرده باشید کودک هنگام دیکته نویسی هر حرف را بلند بلند می گوید و مینویسد، حال آن کودکی که حرف “ر” را “ی” تلفظ می کند احتمالا در دیکته نویسی کلماتی که دارای حرف “ر” هستند دچار مشکل می شود و آنها را “ی” می نویسد چون همانطور هم آن را تلفظ می کند.

 

چه کسانی به گفتاردرمانی نیاز دارند؟

به طور کلی هر فردی (در هر سنی) که در ارتباط برقرار کردن بخصوص از طریق گفتار و زبان مشکل داشته باشد نیاز به مراجعه به گفتاردرمانی دارد. البته در کودکان زیر ۶ سال توانایی برقراری ارتباط با توجه به سن آنها تعیین می شود.

 

افراد دارای لکنت، افراد دارای مشکلات تلفظی، افراد اوتیستیک (اوتیسم) ، افراد کم توان ذهنی، افرادی که مشکل در خواندن و نوشتن و ریاضیات دارند، افراد دیزآرتریک و آپراکسیک، افراد دارای مشکلات شنوایی، افراد دارای شکاف کام و لب، افراد دارای اختلالات صوتی (مثل صدای خش دار و گرفته) ، افراد دارای سرطان حنجره یا سرطان زبان یا سرطان گردن، کودکانی که دچار تاخیر در گفتار و زبان هستند و دیر به صحبت کردن می رسند، افرادی که پس از صدمات مغزی (مانند سکته مغزی، تومور مغزی، ضربه مغزی، دمانس و…) دچار مشکلاتی در حیطه گفتار و زبان و بلع شده اند، بیماران MS، بیماران پارکینسون، بیماران ALS، افرادی که به دلیل مشکلات تنفسی دچار اختلالات گفتاری شده اند، نوزادانی که نارس هستند یا دچار یک بیماری خاص هستند و در مکیدن و بلع شیر مشکل دارند، کودکان دارای بیش فعالی، افراد دارای سندروم داون و برخی سندروم های دیگر مانند سندروم ویلیامز و … باید جهت ارزیابی و درمان به گفتاردرمانگر مراجعه کنند.

مراجعین باید درنظر داشته باشند، بسته به شرایط توانخواه ممکن است برخی مداخلات گفتاردرمانی نیاز به زمان بیشتری داشته باشند تا به نتیجه برسند و شرط لازم برای مشاهده پیشرفت، تداوم درمان است.

 

 

 

انواع گفتار درمانی

گفتار درمانی در منزل با بازی های تعاملی – کلامی

یکی از بازی های قدیمی یک شئ بین افراد جابجا می شد بصورتی که هر کسی شی را به نفر کناری خود می داد و این شی دست به دست می شد تا برسد به دست نفر آخر.

حال همین ایده را گسترش داده و از این ایده در این بازی استفاده کنید، همگی بازیکنان دور هم نشسته و نفر اول به نفر دوم کلمه ای را می گوید، افراد در گوش هم دیگر کلمه؛ عبارت یا جمله ای را تکرار می کنند، این جمله بین افرادی که در آن دایر نشستند جابجا میشه تا آخر به گوش نفر آغازگر برسد.

این بازی باعث می شود کودکان تمام تلاش خود را برای انتقال مفاهیم انجام دهند.

 

گفتار درمانی در منزل با آینه

برخی حروف به دلیل قرارگیری اشتباه فک و زبان اتفاق می افتد شما می توانید با استفاده از آینه به کودک خود آموزش دهید که موقع تلفظ یک حرف زبان خود را در کجای دهان خود قرار دهد.

برای مثال زمانی که قرار است کلمه “سین” تلفظ شود اگر زبان به دندان بالا جلو بچسبد صدای “سین” اصطلاحا نوک زبانی می شود اما اگر در هنگام تلفظ این حرف نوک زبان به دندان های پائینی بچسبد حرف “سین” به درستی بیان می شود.

بررسی اینکه زبان کودک به دندان های بالایی برخورد دارد یا پائینی و انتقال این مفهوم به کودک همگی از طریق آینده راحت تر انجام می پذیرند

.

گفتار درمانی در منزل با جدول زمان و دلیل وقوع

سعی کنید طبق یک جدول دلیل مشکلات کودک را پیدا کنید. از این طریق می توانیم کودک خود را ارزیابی کنیم.

یک جدولی داشته باشیم که در آن زمان و دلیل وقوع یک مشکل گفتاری کودک را بنویسیم.

دلیل و زمان هایی به وجود آمدن تاخیر در گفت و گوی کودک را بنویسید.

 

حتی کودکانی که کلمه یا عبارتی را در جمله بندی های خود بسیار تکرار می‌کند، حتماً عملی که باعث این عکس العمل شده است را بنویسیم.

 

گفتار درمانی از طریق محدود کردن تماشای تلویزیون

در تحقیقی که در دانشگاه JAMA انجام شده است کودکانی که مدت طولانی ای تلویزیون نگاه می کنند پیشرفت آن ها در تلفظ کلمات کندتر خواهد بود به همین دلیل سعی کنید کودکتان که دارای اختلال گفتاری است را از تلویزیون دور نگاه دارید.

 

گفتار درمانی در منزل از طریق خواندن مطالب

اگر کودک شما بالای سن ۶ یا ۷ سال هست، شما می توانید برای کودک خود کتاب‌های مناسب را خریداری کرده و از کودک بخواهید این کتاب ها را مطالعه کنند.

این کتاب ها علاوه بر آموزش کلمات جدید به کودک امکان تکرار کلمات یاد گرفته قبلی را نیز می دهد.

قصه درمانی یکی از قوی ترین راه های درمان کودکان دارای اختلالات حسی است، قصه ها قدرتی دارند که بصورت غیرمستقیم می تواند در مرحله اول کودک را درباره مشکل خود مطلع کند و پس از آن کودک را آماده پذیرش درمان بکند.

گفتار درمانی در منزل از طریق قصه صوتی کودکانه

 

گفتار درمانی در منزل از طریق حرکات لب

یکی از تمرین های بازیگران و گویندگان حرفه ای ورزش لب برای بیان برخی آواها هستند. برای مثل آوای eee، ooo، ooe، eeo و … می تواند ترکیب های بسیاری برای تمرین الگوهای بیان حروف صدادار و بی صدا است.

حتی می توانید این تمرین را با روش آینه یا روش کارت بازی که در قسمت بعدی توضیح خواهیم داد ترکیب کرده و به جذابیت های این بازی اضافه کنید.

چند نمونه از این واژگان در قسمت زیر آورده شده اند تا شما بهتر با لیست عبارت های مناسب ورزش زبان آشنا شوید. شما می توانید این کار را برای تمامی حروف الفبا انجام دهید.

 

آآآآ / اوووو / ایییی

ت ت ت / د د د د د د / پ پ پ پ / س س س / ز ز ز / ش ش ش

آآآی – وای – های – بای – جای