آزمون روانی psychological test ابزار اندازه گیری عینی معیار شده ای است که برای ارزیابی یک خصوصیت یا مجموعه ای از خصوصیات مانند هوش، شخصیت، خلاقیت، استعداد یا علایق به کار می رود.
یکی از نمونه های ابزار اندازه گیری که به منظور ارزیابی استعدا ها طراحی شد مجموعه ای از آزمونهای مرتبط به هم است که به آزمونهای تشخیص استعداد موسوم است.این آزمونها در مقوله هایی مانند استدلال کلامی، توانایی عددی، استدلال انتزاعی و غیره نمره گذاری شده اند.نتایج این آزمونها در مواقعی که به مشاوره شغلی نیاز است مفید خواهد بود.مدارس، شرکتها ی بزرگ و نیروهای مسلح اغلب از این آزمونها سود می برند.
سایر نمونه های آزمونهای روانی عبارت اند از شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا (ام.ام.پی.آی)، آزمون لکه های جوهر رورشاخ، مقیاس درونی-بیرونی راتر، مقیاس هوشی استانفورد-بینه، آزمون اندریافت موضوع(تی اِ تی)، و مقیاس هوشی وکسلر برای بزرگسالان است. کاربرد این آزمونها ی روانی از لحاظ اخلاقی مایه بحثها ی بسیاری شده است.مثلاً ام.ام.پی آی گاهی در بخش کارگزینی موسسات برای اتخاذ تصمیمهایی به کار رفته است. با در نظر گرفتن این واقعیت که ام.ام.پی.آی در اصل برای کاربرد در روانپزشکی طرح ریزی شده است و معمولاً برای مشخص کردن اختلالات روانی به کار می رود شاید به کاربرد آن در موقعیتهای غیر درمانی درست نباشد.
شاید کسی که هرگز در رفتارش نشانی از اختلال روانی دیده نمی‌شود صرفاً بر اساس نتیجه آزمون از سوی مافوقهایش “پارانویایی” یا اسکیزوفرن تشخیص داده شود.از سوی دیگر اگر افراد صالح آزمونهای روانی را به کار برند نتایج چنین آزمونهایی را می توان در راههای مفید بسیاری به کار بست.
در آزمونهای روانی دو مسئله مطرح است:یکی پایایی و دیگری اعتبار.بعضی از آزمونها از لحاظ پایایی و اعتبار و یا یکی از این دو خصوصیت مهم در حد پایینی هستند و چنین آزمونهایی تقریباً بی فایده اند.
اطمینان یافتن از فهم کامل مراجع از ماهیت، اهداف و تکنیک های ابزار مورد استفاده به تامین کردن حقوق مراجع جهت اجرا یا خودداری داوطلبانه و آگاهانه او در هر مرحله از ارزیابی یا درمان ، کمک می کند. مشخص شود که مراجع فهمیده است که تست گرفتن، با فقط بیان اطلاعات به صورت شفاهی یا کتبی متفاوت است.
برخی مراجعان ممکن است مضطرب یا حواس پرت شوند یا مشتاقانه تلاش کنند متخصص را خوشحال و راضی کنند. برخی مراجعان با ترم ها و مفاهیم تکنیکی که متخصص استفاده می کند ناآشنا هستند. اغلب این فقدان ارتباطات با اشتیاق متخصص در پیش رفتن در تست و ترس مراجع از نادان دیده شدن ترکیب می شود. این وظیفه متخصص است که تلاش لازم را برای ارائه ی توضیحی قابل فهم و کامل انجام دهد. مراجعی که به اندازه ی کافی آگاه شده است می داند که چه کسی ممکن است نتایج را بفهمد.
عملکرد درمانگران در درون یک چارچوب کاری پیچیده از استانداردهای قانونی و اخلاقی، گاهی مستلزم آشکارسازی اجباری اطلاعات تست می شود. کدهای اخلاقی APA تعاریفی را از “داده های تست” و راهنمایی درباره آشکار سازی آن ها بیان می کند: اصطلاح test data شامل نمره های خام و ارزیابی شده، واکنش های مراجع به سوالات تست یا محرک ها و نت های روان شناس و رفتارها و اظهارات مراجع در حین پاسخگویی به تست می شود. ممکن است روان شناس برای حفاظت از مراجع یا دیگران از آسیب های قابل توجه یا سوء استفاده ها، از ارائه داده های تست خودداری کند. شرایط آشکارسازی داده های تست، توسط قانون تنظیم شده است. در برخی مواقع هم، بدون آشکار ساختن نتایج به مراجع، روان شناسان داده های تست را فقط به سفارش دادگاه یا قانون تامین می کنند.
نتایج تستها معمولا درست است و از آن در کنار آزمون های استاندارد عینی می توان استفاده کرد. البته به شرطی که فردی ماهر در این زمینه آنها را تفسیر و تعبیر کند. دقت کنید هر فردی نمی تواند و صلاحیت تفسیر نتایج را ندارد.
