سلامت روان یکی از مهمترین شاخصههای سلامت و بهداشت جامعه محسوب میشود. برخورداری از این نعمت الهی در داشتن زندگی آسوده و دستیابی به اهداف عالیه حائز اهمیت زیاد است. محرومیت از این موهبت، انسانها را دچار مشکلات عدیدهای خواهد کرد.
سلامت روان به معنای اجرای موفقیت آمیز عملکرد روانی است که منجر به فعالیتهای سازنده، برقراری ارتباط با سایر افراد جامعه و توانایی تطبیق با تغییرات یادگیری و اعتماد به نفس میشود. سلامت روان عبارت است از سازش فرد از جهان اطرافش در حداکثر امکان بهطوری که باعث شادی و برداشت مفید و موثر او به طور کامل شود. در این محتوا به بررسی اهمیت سلامت روان در زندگی خواهیم پرداخت.
ارزش سلامتی در زندگی و تاثیرات آن
ارزش سلامتی در زندگی هم از نظر روحی و هم از نظر جسمی بالا است. فردی که مشکل جسمی داشته باشد نمیتواند حداکثر عملکرد یا کارایی خود را در زندگی به نمایش بگذارد. از طرفی صحت روانی نیز همینگونه است.
در واقع ارزش سلامتی در زندگی را سلامت روانی و جسمی هر فرد مشخص میکند. برای مثال شاید فردی از نظر جسمی دچار مشکل باشد، ولی با روحیه بالا و سلامت روانی خود بتواند بر مشکلات جسمانی خود غلبه کند. در ادامه بیشتر با صحت روانی و ارزش آن در زندگی آشنا خواهید شد.
صحت روانی چیست؟
صحت روانی یا سلامت روانی هر دو به معنای داشتن رفاه عاطفی، روانی و اجتماعی است. این امر میتواند در تمامی جنبههای زندگی ما تاثیرگذار باشد. برای مثال در ارتباط با دیگران یا نحوه مدیریت استرس میتواند نقش اساسی را ایفا کند.
در جواب سوال صحت روانی چیست باید گفت که مجموعه عملکردهای مثبت روانی میتواند صحت روانی را بهوجود بیاورند. در این باره نقل قولی از نوام شپنسر داریم که میگوید:
سلامت روان یک مقصد نیست، بلکه یک فرآیند است. این به نحوه رانندگی شما مربوط می شود، نه اینکه کجا می روید.
بررسی اهمیت صحت در زندگی
حال که با جواب سوال صحت روانی چیست آشنا شدیم، باید راجب تاثیر آن در زندگی صحبت کنیم. تغییرات عظیم جهان صنعتی تاثیرات عمیقی بر روابط و تغییر سبک زندگی انسانها داشته است. این تغییرات در دورهای کوتاه، باعث عدم قطعیت و ابهام در افراد شده و این خود در زمینه افزایش استرس مخرب، سردرگمی و آسیبپذیری افراد نقش چشمگیری داشته است.
در واقع اهمیت صحت در زندگی هر شخصی احساس میشود. بحث سلامتی در مورد انسان مسئلهای مهم است که معمولا عموم مردم سلامتی را مختص به جسم دانسته و به آن توجه مینمایند، حال آن که سلامتی روح نیز به همان اندازه مهم است. در اصل سلامتی جسم و روح لازم و ملزوم یکدیگرند. سلامت روان به نحوه تفکر، احساس و عملکرد اشخاص بستگی دارد.
ازاینرو اهمیت صحت در زندگی بسیار بالا است. بهطور کلی افرادی که از سلامت روانی برخوردار هستند، نسبت به زندگی نگرش مثبت داشته و در برخورد با مشکلات زندگی آمادگی دارند. این افراد غالبا در مورد خود و دیگران احساس خوبی دارند و در محیط کار و روابطشان مسئولیتپذیر هستند؛ زیرا وقتی از صحت روانی در زندگی برخوردار باشیم، انتظار بهترین چیزها را در زندگی داریم و آماده برخورد با هر مشکلی هستیم.
[برای اخذ نوبت در مرکز مشاوره شرق تهران شکرانه با شمارههای داخل سایت تماس بگیرید تا همکاران ما شما را راهنمایی کنند.]
دستیابی به سلامت روان چگونه ممکن است؟
یکی از شرایط لازم برای دستیابی به سلامت روان، برخورداری از نظام ارزشی منسجم است. تحقیقات انجام شده نیز عامل پیدایش بسیاری از ناسازگاریها و ناهنجاریهای روانی را تضادهای ارزشی و عدم استقرار نظام ارزشی سازمان یافته در افراد میدانند.
اکنون انسان مضطرب، افسرده و بحرانزده عصر حاضر بیش از هر زمان دیگر خود را درگیر سوالهایی اساسی در این باره مییابد. بنابراین میتوان بر این نکته تاکید کرد که ارزشها اساس و بنیان یکپارچگی شخصیت سالم هستند.
در حقیقت، ارزشها سازماندهندههای اصلی اعمال و رفتارهای شخصیت رشد یافته به شمار میروند و سلامت روان بیتردید محصول چنین شخصیتی است. در این باره نقل قولی از دن میلمن داریم که میگوید:
شما مجبور نیستید افکار خود را کنترل کنید. شما فقط باید اجازه ندهید آنها شما را کنترل کنند.
پنج بعد اصلی سلامت روان چیست؟
همانطور که قبلتر نیز به آن اشاره کردیم، سلامت روان از رکنهای اساسی زندگی با آرامش و بدون استرس است. در نتیجه اهمیت سلامت روان را نمیتوان انکار کرد. همچنین برای دستیابی به سلامت روان باید از الگوهای رفتاری آن مطلع باشیم. در ادامه به پنج الگوی رفتاری در ارتباط با سلامت روان اشاره خواهیم کرد.
1- داشتن حس مسئولیتپذیری
کسی که دارای سلامت روان است، نسبت به نیازهای دیگران حساس بوده و در جهت ارضای خواستهها و ایجاد آسایش آنان میکوشد. این امر نتیجه داشتن حس مسئولیتپذیری است. در واقع افراد مسئولیتپذیر در مقابل نیازهای دیگران احساس مسئولیت میکنند و این سلامت روان آنها را نشان میدهد.
2- حس اعتماد به خود یا اعتماد به نفس
کسی که واجد سلامت روانی است، به خود و تواناییهایش اعتماد دارد و مشکلات را پدیدهای مقطعی میانگارد که حل شدنی هستند. ازاینرو موانع خدشهای به روحیه او وارد نمیسازد. در واقع اعتماد به نفس بالا نشاندهنده سلامت روانی است که فرد را وادار به رویایی با مشکلات و شرایط سخت زندگی میکند.
3- سلامت روان و هدف مداری
به فردی اشاره دارد که واجد مفهوم روشنی از آرمانهای زندگی است و ازاینرو تمامی نیرو و خلاقیتش را در جهت دستیابی به این اهداف هدایت میکند. در واقع بهصورتکلی به افرادی که دارای هدفی مشخص در زندگی هستند و برای رسیدن به آن هدف تلاش میکنند، افراد دارای سلامت روان میگویند.
4- داشتن ارزشهای شخصی
چنین فردی در زندگی خود، از فلسفهای خاص مبتنی بر اعتقادات، باورها و اهدافی برخوردار است که به سعادت و شادکامی خود یا اطرافیانش میانجامد و خواهان افزایش مشارکت اجتماعی است. افراد دارای سلامت روان به ارزشهای شخصی خود توجه کرده و ارزشهای اطرافیان را نیز مدنظر دارند.
5- سلامت روان با فردیت و یگانگی
کسی که دارای سلامت روان است، خود را جدا و متمایز از دیگران میشناسد و میکوشد تا بازخوردها و الگوهای رفتاری خود را توسعه دهد. به گونهای که نه همنوایی کور و ناهوشیارانه با خواستهها و تمایلات دیگران دارد و نه توسط دیگران مطرود و متروک میشود.
سلامت روان از نظر اندیشمندان
به طور کلی اندیشمندان از زوایای گوناگون، بر ویژگیهایی که به دستیابی و حفظ سلامت روان میانجامد تاکید کردهاند. سالیوان براین باور است که در سلامت روان، ارزش عمده بر کنش اجتماعی موثر قرار دارد. روان تحلیلگران سنتی بر آگاهی از انگیزههای ناهوشیار و در پی آن، خود مهارگری که بر آگاهی مبتنی است، تاکید می کنند ( سالیوان، ۱۹۹۵). ونتایز محقق دیگر در زمینه سلامت روان میباشد که سلامت روان را وابسته به هفت ملاک میداند که عبارتند از:
- رفتار اجتماعی مناسب
- رهایی از نگرانی و گناه
- فقدان بیماری روانی
- کفایت فردی و خود مهارگری
- خویشتن پذیری و خود شکوفایی
- توحید یافتگی و سازماندهی شخصیت
- گشاده نگری و انعطاف پذیری
بررسی نقش امید در سلامت روان
از امید میتوان بهعنوان یکی از شاخصههای اصلی سلامت روان نام برد. افراد امیدوار به زندگی برای هدفی میجنگند و سعی دارند تا اطرافیان خود را نیز به این سبک زندگی دعوت کنند. در نتیجه امید میتواند در سلامت روان نقش کلیدی ایفا کند. حتی حس امیدواری میتواند روی سلامت روانی افراد تاثیرگذار باشد و ازاینرو به افراد کمک شود.
جمع بندی
خیلی از ما نسبت به سلامت جسمانی خود بسیار حساس هستیم و حتی با یک سرماخوردگی ساده به پزشک مراجعه میکنیم. این در حالی است که اهمیت سلامت روان را نباید نادیده گرفت. فردی که از سلامت روانی برخوردار است، به دلیل روحیه بالا و انرژی مثبتی که از خود منتشر میکند، در امور مختلف خود موفقتر از سایر افراد است.
خیلی از مشکلات روحی و روانی که امروزه بسیاری از افراد درگیر آنها هستند، با مراجعه به روانشناس و مشاوره روانشناسی درمان میشوند. پس بخاطر خودمان هم که شده اهمیت سلامت روان را در زندگی جدی بگیریم و با درمان به موقع از تک تک لحظات زندگی لذت ببریم.